توضیحات :
به کلیه پسماندهای تولید شده در مراکز ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی درمانی (نظیر بیمارستانها، پلی‌کلینیکها، درمانگاهها، سازمان انتقال خون، مطبها، خانه‌های بهداشت و…)، مراکز تحقیقات پزشکی و آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، پسماند پزشکی گفته می‌شود. پسماند تولید شده در اثر فعالیتهای درمانی در منازل مانند تزریق انسولین، دیالیز و… نیز در گروه پسماند پزشکی قرار می‌گیرد. در برخی موارد از واژه‌های دیگر از جمله «پسماند بهداشتی درمانی» و «زباله بیمارستانی» برای توصیف این نوع پسماند استفاده شده است. در یک طبقه‌بندی کلی پسماند پزشکی در دو دسته پسماند عادی (غیرخطرناک، معمولی یا شبه‌خانگی) و پسماند پزشکی ویژه (خطرناک) دسته‌بندی می‌شود. حدود ۷۵-۹۰ درصد وزنی پسماند پزشکی، پسماند عادی بوده و خصوصیاتی مشابه پسماند خانگی دارد. عمده این پسماند‌ها در بخشهای اداری، آشپزخانه، فضای سبز و… تولید می‌شود. اما ۱۰-۲۵ درصد پسماند پزشکی را پسماند پزشکی ویژه نظیر باند و پانسمان عفونی، سرنگ، وسایل تزریقات، چاقوی جراحی، داروهای اضافی و تاریخ مصرف گذشته، پسماند حاوی مواد ژنوتوکسیک و… تشکیل می‌دهد که دارای خطرات بالقوه برای پرسنل بهداشتی درمانی، کادر خدماتی، کارگران شاغل در مدیریت پسماند و عموم مردم جامعه می‌باشند. اگر در نقطه تولید پسماندهای عادی و پزشکی ویژه بطور کامل از یکدیگر تفکیک شوند، مسئولیت مدیریت پسماند عادی بر عهده شهرداری هادهیاری بوده )یعنی پسماند عادی وارد جریان پسماند اجتماع می‌شود( و مراکز تولیدکننده تنها مسئول مدیریت پسماند پزشکی ویژه خواهند بود. در غیر این صورت کل پسماند پزشکی خطرناکمسئولیت مدیریت آن بر عهده تولیدکننده است.
همانطور که گفته شد، پسماند پزشکی خطرناکتر از پسماند شهری است و مدیریت اصولی و ایمن آنها اهمیت ویژه‌ای دارد و از اجزای ضروری حفظ بهداشت محیط است. متأسفانه در حال حاضر در بسیاری از کشورهای دنیا مدیریت پسماند پزشکی وضعیت مطلوبی ندارد. ارتقاء و بهبود وضعیت مدیریت پسماند پزشکی نیازمند وجود قوانین، مقرارت، خط مشی و دستورالعمل، افزایش سطح آگاهی و آموزش کارکنان و طراحی و اجرای برنامه مدیریت پسماند پزشکی است.
برای اجرای دقیق و کامل برنامه مدیریت پسماند در مراکز ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی درمانی، باید برای کلیه کارکنان، برنامه آموزش مدیریت پسماند تهیه و اجرا شود. هدف کلی برنامه آموزش مدیریت پسماند پزشکی برای کارکنان، بالا بردن سطح آگاهی آنها در زمینه خطرات بهداشتی و زیست محیطی پسماند پزشکی و تبیین وظیفه آنها در برنامه مدیریت پسماند پزشکی است. کلیه کارکنان از پزشکان متخصص و عالی‌رتبه تا کادر خدماتی و نظافتچی باید متقاعد شوند که مدیریت اصولی و ایمن پسماند پزشکی ضامن حفظ سلامتی آنها و عموم مردم بوده و به آگاهی و آموزش در این زمینه نیاز دارند.
با توجه به نقش مهم برنامه‌های آموزشی در بهبود وضعیت مدیریت پسماند پزشکی، مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی راهنمای سرفصل‌ها و محتوای برنامه آموزش مدیریت پسماند پزشکی را در چهار بخش مجزا تهیه و تنظیم نمود. بخش اول این راهنما برای آموزش مدیران و کارشناسان اجرای برنامه تنظیم شده است. گروههای هدف بخشهای دوم، سوم و چهارم نیز به ترتیب کادر درمانی، کادر خدماتی و عموم مردم می‌باشند. هدف از تنظیم این راهنما، استفاده از آن در برنامه‌های آموزش مدیریت پسماند در مراکز ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی درمانی است تا علاوه بر جبران کمبود منابع آموزشی در این زمینه، رویه و مرجع نسبتاً ثابتی را برای برنامه‌های آموزش مدیریت پسماند پزشکی در سراسر کشور فراهم آورد. این راهنما باید بصورت کارگاهی و همراه با کار عملی آموزش داده شود. حداکثر تعداد شرکت‌کنندگان در هر دوره آموزشی ۲۰-۳۰ نفر پیشنهاد می‌شود تا انجام بحث و تبادل‌نظر و کار گروهی امکان‌پذیر باشد. زمان پیشنهادی برای هر بخش از این راهنما به شرح زیر است: بخش اول: ۳۰ ساعت، بخش دوم: ۲۰ ساعت، بخش سوم: ۲۰ ساعت و بخش چهارم: ۱۰ ساعت.
<< ادامه مطلب را در فایل پیوست مطالعه فرمایید >>
