پیمایش ملی خشونت محیط کار در کارگران صنعتی جمهوری اسلامی ایران

توضیحات :

مجله علمی پژوهشی سلامت کار ایران

دوره ۱۷ – شماره ۱ – سال ۱۳۹۹

نویسندگان : بهزاد دماری ، ایرج اسماعیلی ، علیرضا نوروزی ، ابراهیم صادقی فر

چکیده :

زمینه و هدف: بنا به تعریف سازمان جهانی کار، خشونت در محیط کار به مجموعه­ ای از رفتارها و عملکردهای غیرقابل­ قبول یا تهدیداتی اطلاق می­شود که به صورت واقعه ­ای منفرد یا مکرر به صورت عامدانه انجام و منجر آسیب جسمی، روان­شناختی، جنسی یا اقتصادی برای کارکنان می­شود. خشونت محیط کار یک مشکل جهانی است که ابعاد آن در حال گسترش بوده و شیوع آن در محیط­ های کاری مختلف تفاوت قابل توجهی نشان می­دهد. مطالعات بین­ المللی نشان داده­اند که خشونت محیط کار با خطر بالاتر پیامدهای منفی سلامت روان همچون رنج و عذاب روان­شناختی، اضطراب، اختلالات خواب، خستگی مزمن، افسردگی، اختلال سازگاری و حتی خودکشی مرتبط با کار و عوارض جسمی همچون دردهای عضلانی، اسکلتی، بیماری­های قلبی، عروقی و دیابت نوع ۲ مرتبط است.  در سند ملی ارتقای سلامت روان کشور اجرای برنامه پیشگیری از خشونت به عنوان یکی از مداخلات اساسی سطح اول پیشگیری توصیه شده است. این مسأله همچنین در برنامه ملی سلامت کارگران در کشور مورد تأکید قرار گرفته است. این موضوع اهمیت ارزیابی شیوع خشونت در محیط ­های کارگری و عوامل مؤثر بر آن را به منظور تأمین اطلاعات مورد نیاز برای طراحی برنامه­های مداخلاتی و ارزشیابی آنها را نشان می دهد. با توجه به آنچه گفته شد، مطالعه حاضر با هدف تعیین شیوع انواع مختلف خشونت در محیط­های کارگری در کشور به تفکیک هر استان و شناسایی عوامل مؤثر بر آن در سال ۱۳۹۵ در ایران اجرا شد.

روش بررسی: مطالعه حاضر یک مطالعه مقطعی (cross-sectional) و توصیفی (descriptive) برای برآورد شیوع خشونت در میان کارکنان مراکز صنعتی کشور بود. جایگاه­های اجرای مطالعه (۳۸۰ n=) واحدهای صنعتی در سطح کشور بود که بر اساس نمونه­ گیری خوشه ­ای تصادفی از میان فهرست تمام محیط­های کاری صنعتی کشور انتخاب شدند. حجم نمونه حداقل با آلفای ۵ درصد و شیوع ۱۰ درصد و دقت ۴ درصد، در هر استان برابر ۴۰۰ نفر تعیین شد. در سه استان تهران، خراسان رضوی و اصفهان به دلیل تعداد بیشتر کارگران حجم نمونه دو برابر استان های دیگر یعنی ۸۰۰ نفر در نظر گرفته شد. بدین ترتیب حد اقل حجم نمونه مورد نیاز برای کل کشور ۱۳۶۰۰ نفر محاسبه شد.
شرکت­کنندگان نیز به روش نمونه­گیری خوشه­ای تصادفی از میان افراد شاغل در هر محیط کاری انتخاب و ارزیابی­های طرح توسط پرسش­گران آموزش دیده برای آنها تکمیل گردید. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه دو قسمتی شامل اطلاعات زمینه‌ای و یک پرسشنامه محقق­ ساخته درباره شیوع انواع خشونت استفاده شد. برای بررسی پایایی پرسشنامه از روش همسانی درونی استفاده شد و ضریب آلفای کرونباخ ۸۸/۰ محاسبه شد. داده ها پس از جمع آوری در نرم افزار STATA نسخه ۱۲ وارد و تجزیه تحلیل شد. برای بررسی عوامل موثر بر خشونت در محیط کار از آزمون­ های تی مستقل و کای اسکوایر استفاده شد.

یافته­ ها: اکثریت شرکت­ کنندگان مطالعه (۸۳%) مرد بودند. سن ۵/۲۶ درصد شرکت­ کنندگان زیر ۳۰ سال بود. ۸۱.۸ درصد از متأهل بوده و تحصیلات ۱/۲۴ درصد زیر دیپلم بود. بر اساس نتایج این مطالعه شیوع خشونت فیزیکی، روانی، جنسی و قومی بر علیه فرد به­ترتیب ۹/۳، ۴/۱۴، ۴/۱ و ۳/۵ و توسط فرد به­ترتیب ۷/۱۸، ۸/۲۴، ۴/۳ و ۰/۱۰ درصد بود. خشونت فیزیکی بر علیه فرد با جنسیت مرد، نوبت کاری در گردش، وضعیت شغلی نیمه ­وقت و وضعیت استخدامی پیمانی رابطه معنی­ دار نشان داد، اما با وضعیت تأهل ارتباط معنی­داری نداشت.

نتیجه­ گیری: نتایج مطالعه حاضر برای اولین بار میزان­ های بالای انواع خشونت بر علیه افراد و توسط افراد را در جمعیت کارگران در سطح کشور نشان داده است. این نتایج ضرورت طراحی برنامه­ های مداخلاتی کاهش خشونت در محیط کار با تمرکز بر عوامل فردی و مرتبط با محیط کار در سطح کشور را مورد تأکید قرار می­دهد.

واژه‌های کلیدی : خشونت ، محیط کار ، همه گیری شناسی ایران

<< ادامه مطلب را در فایل پیوست مطالعه فرمایید >>

لطفا برای دانلود مقاله ” پیمایش ملی خشونت محیط کار در کارگران صنعتی جمهوری اسلامی ایران ” از لینک زیر استفاده نمایید.

دانلود فایل