ارزیابی عملکرد ریوی کارگران یک کارخانه تولید پشم شیشه

زمینه و هدف: پشم شیشه به فراوانی در تولید منسوجات و به عنوان یک ماده استحکام بخش در صنایع پلاستیک سازی و همچنین در تولید عایقهای رطوبتی و صوتی کاربردهای فراوان دارد با این حال، اثرات تماس استنشاقی با این ماده و ماهیت این اثرات بر روی سیستم تنفسی، به دقت مورد مطالعه قرار نگرفته و در مورد آن اتفاق نظر وجود ندارد. بنابراین هدف از مطالعه حاضر ارزیابی اختلالات تنفسی احتمالی و تعیین ماهیت عوارض ریوی ناشی از مواجهه استنشاقی با این ماده شیمیایی در کارکنان یکی از واحدهای تولیدی پشم شیشه در شیراز بود.

روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع کوهورت تاریخی است. ۴۹ نفر کارگر که به اقتضای شغل در معرض تماس با پشم شیشه بودند و ۴۲ نفر از کارکنان فاقد پیشینه تماس با این ماده به عنوان گروه مرجع از میان تنها کارخانه سازنده پشم شیشه شیرازمورد ارزیابی قرار گرفتند.. برای تمام افراد، فرم پرسشنامه تنفسی استاندارد تکمیل گردید و برای انجام رادیوگرافی ریه به یکی از مراکز درمانی اعزام شدند، همچنین آزمون عملکرد ریوی قبل از شروع کار انجام گرفت. سپس جهت بررسی میزان مواجهه با ذرات پشم شیشه، غلظت قابل تنفس این ماده در نواحی مختلف کارخانه اندازه گیری شد. تحلیل داده­های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss و آزمون­های تی دانشجویی و زوجی، مجذور کا، تست دقیق فیشر، رگرسیون خطی و لجستیک صورت گرفت.

یافته ها: میانگین و انحراف معیار سن و سابقه کار گروه مواجهه یافته بترتیب ۳۴/۷ ± ۶/۳۹ و ۵۹/۵ ± ۲/۱۱ سال بود. غلظت پشم شیشه در واحدهای پر گرد و غبار صنعت (لاین و تیشو) به ترتیب ۵/۴۴ و ۲۷/۶ میلی گرم در متر مکعب هوا برآورد گردید. شیوع علایم تنفسی و یافته­های غیرطبیعی در رادیوگرافی قفسه سینه کارگران و گروه مرجع اختلاف آماری معنی داری را نشان نداد (۰۵/۰ P> ). میانگین پارامترهای ظرفیت حیاتی، ظرفیت حیاتی سریع، ظرفیت حیاتی سریع در ثانیه اول و نسبت ظرفیت حیاتی سریع در ثانیه اول به ظرفیت حیاتی سریع هر چند که در دو گروه­ متفاوت بود ولی این اختلاف از نظر آماری معنی دار نبود (۰۵/۰ P> ). بین متغیر سن و مدت مواجهه با «نسبت ظرفیت حیاتی سریع در ثانیه اول به ظرفیت حیاتی سریع» رابطه خطی معنی داری وجود داشت (۰۵/۰ P< )، به نحوی که با افزایش این متغیرها این نسبت کاهش می­ یابد.

نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد که پشم شیشه با غلظت و مدت مواجهه فوق الاشاره سبب کاهش قابل توجه و معنی دار ظرفیتهای ریوی و ایجاد تغییرات غیر طبیعی رادیوگرافی ریه و ازدیاد علائم تنفسی نمی گردد.