تعیین پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب رودخانه خرسان و بررسی روند تغییرات سالیانه آن

فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست

دوره ۱۵ ، شماره ۴ ، زمستان ۱۳۹۲

نویسندگان: مجید عباسپور ، امیر حسین جاوید ، اوین حبیبی

چکیده:

رودخانه ها یکی از منابع آبی مهم محسوب می شوند که کاربردهای گسترده ای دارند. از طرفی ورود آلاینده ها به آن ها موجب تغییرات فیزیکی و شیمیایی مختلف می گردد. از این رو شناخت کافی از میزان پارامترها و روند تغییرات آن ها امری کاملا ضروری است . در این میان رودخانه خرسان بزرگ ترین سرشاخه عظیم رود کارون ، از مهم ترین رودخانه های کشور محسوب می شود که از لحاظ تامین آب اصلی برای مصارف شهری ، روستایی ، کشاورزی و زراعتی نقش مهمی دارد. این مقاله با هدف تعیین پارامترهای فیزیکی و شیمیایی ( نیترات ، فسفات ، اکسیژن محلول ، اکسیژن خواهی بیوشیمیایی ، دما، pH) آب رودخانه خرسان و بررسی روند تغییرات سالیانه آن تدوین گردیده است . از آن جایی که تاکنون در این ابعاد بر روی رودخانه خرسان در ایران و جهان مطالعه و تحقیقی صورت نگرفته است ، لذا می تواند در زمینه کاربری های مختلف که مهم ترین آن در خصوص  رودخانه یاد شده ایجاد سد می باشد، مفید واقع شود. جهت انجام آزمایش های فیزیکی و شیمیایی ١٢ مرحله نمونه برداری به صورت ماهیانه انجام گرفت . نمونه های آب از ۶ ایستگاه در طول مسیر رودخانه جمع آوری شد. روش نمونه برداری و روش انجام آزمایش ها مطابق استاندارد متد بوده است . نتایج نشان داد روند تغییرات درجه حرارت آب در ایستگاه های تحت بررسی در ماه های تیر و مرداد به حداکثر مقدار خود می رسد، سپس روند کاهشی داشته و در بهمن ماه به حداقل مقدار می رسد. میزان pH آب در تمامی ایستگاه ها و در تمامی ماه های سال در محدوده بهینه (٩/۵ – ۶/۵) قرار دارد که در تمامی ایستگاه ها در محدوده ماه های شهریور و مهر به حداقل مقدار می رسد. میزان اکسیژن محلول در آب در تمامی ایستگاه ها و در تمامی ماه های سال در محدوده بهینه (بالاتر از ۵ میلی گرم بر لیتر) قرار دارد که در تمامی ایستگاه ها در ماه های تیر و مرداد به حداقل مقدار و در زمستان به حداکثر مقدار خود می رسد. میزان اکسیژن خواهی بیوشیمیایی آب در ایستگاه شماره ١ در اواسط مهرماه بیشترین مقدار را دارد، به طور کلی میزان اکسیژن خواهی بیوشیمیایی بالاتر از حداکثر میزان مجاز می باشد. رونـد تغییرات نیترات در کلیه ایستگاه ها و در تمامی ماه های سال در محدوده بهینه قرار دارد. فعالیت های کشاورزی و توزیع اراضی کاربری زراعتی نواحی مجاور رودخانه و نیز وجود روستاها مجاور رودخانه و مجاورت مناطق شهری سهم مهمی در آلودگی آب رودخانه دارد.