شاخص‌های فرهنگ کار
سؤال اساسی این است که چه عواملی یا مؤلفه‌هایی فرهنگ کار را تشکیل می‌دهند؟
به طور کلی عوامل بسیاری نظیر عوامل جغرافیایی، محیطی، اقتصادی و اجتماعی در شکل دادن به فرهنگ کار موثر هستند.در ادبیات موضوع به مواردی نظیر میزان آمادگی و توان کاری نیروی انسانی، تسلط کارکنان بر ماهیت شغل،میزان حمایت سازمان از کارکنان، میزان انگیزه و تعهد کارکنان به کارفرما، سازمان و مدیران، کیفیت ارایه بازخوردها،
میزان اعتبار و تطابق تصمیمات با قوانین سازمانی، نگرش‌ها و روحیه کار جمعی، اخلاق کاری و غیره اشاره شده است.
در کل نه عامل را می‌توان برشمرد. این عوامل خود معلول شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حاکم، نظام شخصیت، نظام مدیریت و سازمان کاری است. این نه عامل عبارتند از:
- ارزش‌های درونی و برونی کار
- تصویر ذهنی از استعداد کاری خود
- احساس مفید بودن سازمانی
- میزان عدالت سازمانی
- میزان وضوح نقش‌ها و روش‌های کاری جدید
- نگرش مثبت به کار
- نظام فرهنگی حاکم بر جامعه
- برخورداری از میزان وجدان کاری بالا
نخستین عامل تعیین‌کننده فرهنگ کار میزان ارزشمند دانستن کار توسط نیروی کار است.
ارزش‌های کار(values of work) خود به دو دسته تقسیم می‌گردند:
بعد اول ارزش‌های درونی کار است و مراد از آن میزان خیر، صحیح و سازنده بودن کار برای انسان، نزد شاغلان است.
در بعد دوم ارزش‌های بیرونی کار مد نظر قرار می‌گیرد و منظور از آن، میزان دستابی به مزایا و امکانات اقتصادی و اجتماعی نظیر احترام، ثروت و منزلت اجتماعی از طریق انجام کار مفید و مولد است. بدیهی است که ارزش کار نزد نیروی انسانی در اثر تعامل با محیط و قرار گرفتن افراد در فرآیند اجتماعی شدن، تعیین و درونی می‌گردد. لیکن در هر حال وضعیت این عامل، چگونگی فرهنگ کاری افراد را تا حدود زیادی تعیین می‌کند(جواهر دشتی و دیگران، ۱۳۸۲).
عامل دوم، پنداشت یا تصویر ذهنی فرد از توان و قابلیت‌های خود برای انجام کار است. خروجی نهایی و ستانده کار یک فرد برابر با پنداشت فرد نسبت به استعداد و قابلیت‌های خود است. در واقع اینکه یک نیروی کار چقدر خود را ماهر، مجرب، دقیق و مسلط به کار می‌داند؛ بر میزان کار واقعی او اثر گذارده و از مجموع چنین پنداشت‌هایی در نهایت فرهنگ کاری متأثر می‌شود. در این زمینه باید توجه داشت که توانمندی‌های هر فرد برای کار و سازمانی خاص ارزشمند است. برخی از دانسته‌ها نیز زمانی ارزشمند می‌گردد که با دیگر توانمندی‌های فرد ترکیب شده و توان یا مهارت جدیدی را موجد گردد.
