روز جهانی زمین پاک

روز زمین، روزی برای افزایش آگاهی و قدردانی نسبت به محیط زیست کرهٔ زمین است. این روز دو بار در سال، یک بار در طول فصل بهار در نیمکره شمالی (۲۲ آوریل) و در طول فصل پاییز در نیمکره جنوبی (که فصل بهار آن نیمکره محسوب می‌شود) برگزار می‌شود. روز زمین پاک در ۲ اردیبهشت و فردای آن روز ۳ اردیبهشت روز جهانی کره زمین است.

سازمان ملل متحد نیز هر سال در اعتدال بهاری، این روز را جشن می‌گیرد. این رسمی بود که توسط فعال صلح یعنی جان مک‌کانل در سال ۱۹۶۹ در اجلاس یونسکو معرفی شد و توسط سناتور آمریکایی گیلورد نلسون به عنوان یک جلسهٔ آموزشی در مورد محیط زیست بنیان گذاشته شد. در خیلی از کشورها روز ۲۲ آوریل هم‌زمان با ۲ اردیبهشت روز زمین است و جوامع بسیاری نیز هفتهٔ زمین را با آغاز روز زمین جشن می‌گیرند و تمام هفته را به فعالیت‌های زیست‌محیطی اختصاص می‌دهند.

پرچم غیررسمی روز زمین که توسط جان مک‌کانل انتخاب شده. تیله آبی نگاره اصلی را سرنشینان آپولو ۱۷ در ۱۶ آذر ۱۳۵۱ (۷ دسامبر ۱۹۷۲) از سیاره زمین گرفته‌اند.

تاریخچه

روز زمین یک رویداد سالانه در ۲۲ آوریل برای نشان دادن حمایت از حفاظت از محیط زیست است. اولین بار در ۲۲ آوریل ۱۹۷۰ برگزار شد، و اکنون شامل طیف گسترده ای از رویدادها است که در سطح جهانی توسط EARTHDAY.ORG (شبکه روز زمین سابق)[۱] شامل ۱ میلیارد نفر در بیش از ۱۹۳ کشور هماهنگ شده است.

موضوع رسمی سال ۲۰۲۴ “سیاره در برابر پلاستیک” است. سال ۲۰۲۵ پنجاه و پنجمین سالگرد روز زمین خواهد بود.در سال ۱۹۶۹ در کنفرانس یونسکو در سانفرانسیسکو، جان مک کانل، فعال صلح، روزی را برای گرامیداشت زمین و مفهوم صلح پیشنهاد کرد که برای اولین بار در ۲۱ مارس ۱۹۷۰، اولین روز بهار در نیمکره شمالی برگزار شود. این روز اعتدال طبیعت بعداً در اعلامیه ای که توسط مک کانل نوشته شد و توسط دبیر کل U Thant در سازمان ملل متحد امضا شد، تصویب شد.

نماد رسمی روز زمین

یک ماه بعد، سناتور ایالات متحده، گیلورد نلسون، این ایده را پیشنهاد کرد که در ۲۲ آوریل ۱۹۷۰ یک آموزش محیطی در سراسر کشور برگزار شود. او یک فعال جوان به نام دنیس هیز را به عنوان هماهنگ کننده ملی استخدام کرد. نلسون و هیز نام رویداد را به “روز زمین” تغییر دادند. دنیس و کارکنانش این رویداد را فراتر از ایده اصلی برای یک آموزش که کل ایالات متحده را شامل می شود، رشد دادند. بیش از ۲۰ میلیون نفر به خیابان ها ریختند و اولین روز زمین همچنان بزرگترین اعتراض یک روزه در تاریخ بشریت است.

شرکای کلیدی که بر محیط زیست متمرکز نبودند، نقش مهمی ایفا کردند. برای مثال، تحت رهبری ، رهبر کارگری والتر رویتر، کارگران متحد خودرو (UAW) مهمترین حامی مالی و عملیاتی خارجی اولین روز زمین بود.به گفته هیز: «بدون UAW، اولین روز زمین احتمالاً شکست می‌خورد!» نلسون بعداً به پاس قدردانی از کارش، مدال آزادی ریاست جمهوری را دریافت کرد. اولین روز زمین بر روی ایالات متحده متمرکز بود. در سال ۱۹۹۰، دنیس هیز، هماهنگ کننده اصلی ملی در سال ۱۹۷۰، رویدادها را بین المللی کرد و  آنها را در ۱۴۱ کشور سازماندهی کرد.در روز زمین ۲۰۱۶، توافقنامه تاریخی پاریس توسط ایالات متحده، بریتانیا، چین و ۱۲۰ کشور دیگر امضا شد. این امضا یک الزام کلیدی برای لازم الاجرا شدن پیش نویس معاهده تاریخی حفاظت از آب و هوا را که با اجماع ۱۹۵ کشور حاضر در کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل در سال ۲۰۱۵ در پاریس به تصویب رسید، برآورده کرد. جوامع متعددی درگیر اقدامات هفته روز زمین (یک هفته کامل فعالیت متمرکز بر مسائل زیست محیطی که جهان با آن مواجه است) شدند.در روز زمین ۲۰۲۰، بیش از ۱۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان پنجاهمین سالگرد را تماشا کردند که از آن به عنوان بزرگترین بسیج توده ای آنلاین در تاریخ یاد می شود. یک رویداد مشابه اما جداگانه، روز جهانی محیط زیست، توسط سازمان ملل متحد سازماندهی شده و هر ساله در ۵ ژوئن برگزار می شود.

حامیان سلامت و ایمنی نیروی کار

۱۹۶۹ نشت نفت سانتا باربارا

در ۲۸ ژانویه ۱۹۶۹، چاهی به نام پلتفرم A،  که توسط  Union Oil در ۶ مایلی (۱۰ کیلومتری) سواحل سانتا باربارا، کالیفرنیا حفر شده بود، منفجر شد. بیش از ۳ میلیون گالن ایالات متحده (۲.۵ میلیون گالن امپراتوری؛ ۱۱ میلیون لیتر) نفت ریخته شد و بیش از ۱۰۰۰۰ پرنده دریایی، دلفین، فوک و شیر دریایی را کشت. در واکنش به این فاجعه، فعالان برای ایجاد مقررات زیست محیطی، آموزش محیط زیست و روز زمین بسیج شدند. از جمله طرفداران روز زمین، افرادی بودند که در خط مقدم مبارزه با این فاجعه بودند، سلما روبین، مارک مک گینز، و باد باتمز، بنیانگذار Get Oil Out. دنیس هیز، سازمان‌دهنده اولین روز زمین، گفت که سناتور گیلورد نلسون از ویسکانسین با دیدن یک لکه نفتی به مساحت ۸۰۰ مایل مربع (۲۱۰۰ کیلومتر مربع) از هواپیما در کانال سانتا باربارا، برای ایجاد روز زمین الهام گرفت.

ضایعهٔ نشت نفت سانتا باربارا در کانال سانتا کالیفرنیا

روز زمین ۱۹۷۰

اولین جشن‌های روز زمین در دو هزار دانشکده و دانشگاه برگزار شد، تقریباً ده هزار مدرسه ابتدایی و متوسطه و صدها اجتماع در سراسر ایالات متحده برپا شد.

ریچارد نیکسون و بانوی اول پت نیکسون برای شناخت اولین روز زمین، درختی را در چمن کاخ سفید کاشتند.

کاشت درخت توسط President ریچارد نیکسون و بانوی اول پت نیکسون در محوطهٔ چمن کاخ سفید برای شناخت نخستین روز زمین

روز زمین پاک در تقویم ایرانیان باستان

ایرانیان باستان نیز به نوعی پیشگام در برگزاری و گرامیداشت این روز بوده اند. مطابق سالنمای ایران باستان، سومین روز اردیبهشت از سالنمای زرتشتیان و دوم اردیبهشت از تاریخ هجری خورشیدی مطابق با جشن اردیبهشتگان یا گلستان جشن می باشد.

نیالودن چهار گوهر «آب ، باد ، خاک و آتش» یعنی آلوده نکردن محیط زیست و پاک نگهداشتن آن و همچنین پاک نگه داشتن تن و جامه و پاکی روان از ویژگی های این جشن میباشد.

این جشن را می توان جشن محیط زیست دانست که به نوعی  با روز زمین پاک مرتبط می شود.

در ایران هم زمان با دیگر کشورهایی جهان هفته زمین پاک از روز دوم اردیبهشت به مدت یک هفته در سراسر کشور برپا می شود و نخستین روز این هفته (دوم اردیبهشت ماه) به نام روز زمین پاک نامگذاری شده‌ است.

چطور وظیفه خود را در قبال زمین انجام دهیم؟

راه‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید سهمی در محافظت از زمین داشته باشیم و نشان دهیم که نسبت به خود، محیط زندگیمان و نسل‌های بعدی احساس مسئولیت می‌کنیم. مؤثرترین راه برای شروع این است که نسبت به مسائل زیست‌محیطی که با آن‌ها مواجه هستیم و کارهایی که می‌توانیم برای کمک به آن انجام دهیم، بیشتر آگاه شویم. در زیر چند ایده وجود دارد:
• تلاش برای کاهش مصرف انرژی در خانه و محل کار
• استفاده از دوچرخه و سیستم حمل‌و‌نقل عمومی و افزایش میزان پیاده‌روی به جای رانندگی با ماشین شخصی
• خرید محصولات سازگار با محیط زیست و تلاش برای کاهش مصرف پلاستیک و نابلون
• تقویت سیستم بازیافت
• آموزش کودکان در راستای احترام به زمین و منابع آن
• مشارکت و همکاری با سازمان‌های حافظت از محیط زیست و دنبال‌کردن برنامه‌های آن‌ها
• آگاه کردن دیگران در خصوص حفاظت از محیط زیست
• توجه به درخت و درختکاری
• تلاش در جهت کاهش مصرف‌گرایی جوامع

تلاش ها برای حفظ زمین پاک