ارزیابی سطح کورتیزول آزاد ادراری و رابطه آن با خستگی شغلی در قالی‎بافان

زمینه و هدف: خستگی در جمعیت‎های کاری شیوع بالایی داشته و همبستگی قوی با استرس ‎های روانی محیط کار دارد. از پیامدهای خستگی شغلی افزایش خطای انسانی و کاهش عملکرد است. خستگی خوداظهاری و تغییر در ترشح هورمون‎ها از روش‎های بررسی خستگی است. هدف مطالعه بررسی خستگی حاد شغلی و سطح کورتیزول آزاد ادراری قالی‎بافان طی روزهای کاری و غیرکاری می‎باشد.

روش بررسی: این مطالعه مقطعی در سال ۱۳۹۱ بر روی ۱۲ قالی‎باف زن انجام شد. در هر یک از روزهای کاری و غیرکاری ۳ نمونه‎ ادراری و ۳ نرخ‎دهی به خستگی از شرکت ‎کنندگان جمع ‎‎آوری گردید. سطح کورتیزول آزاد ادراری به روش الایزا و سطح خستگی حاد شغلی با شاخص خودگزارشی و معتبر VAS-fatigue تعیین شد. داده‎ ها بااستفاده از نرم‎افزار STATA نسخه ۱۱ تجزیه‎وتحلیل شدند.

یافته ها: میانگین سطح کورتیزول روز کاری (۷۷/۱۷۶) بالاتر از روز غیرکاری (۸۰/۱۳۳) بود. مهم‌ترین عامل، تفاوت سطح کورتیزول پس از بیداری صبحگاهی در روز کاری و غیرکاری بود (۰۰۱/=pp). تغییرات خستگی در روز کاری معنادار (p<0/001)، اما در روز غیرکاری بی ‎معنا بود. در روز کاری، بین سطح کورتیزول و خستگی، همبستگی ضعیف عکس وجود داشت، اما در روز غیرکاری همبستگی مشاهده نشد.

نتیجه گیری: این مطالعه تفاوت چشم‌گیری بین میزان ترشح کورتیزول صبحگاهی و سطح خستگی در روز کاری و غیرکاری گزارش نمود، که می‎‎تواند نشان از تأثیرات اساسی استرس ناشی از بار کاری، بر کارگران باشد. خستگی حاد فاکتور قوی و تأثیرگذار بر سطح کورتیزول نبود و از تغییرات این هورمون نمی‎توان به عنوان ابزار بررسی خستگی استفاده نمود.