آتش‌سوزی و انفجار سیتاکوندا بنگلادش

آتش‌سوزی و انفجار ۲۰۲۲ سیتاکوندا (انگلیسی: ۲۰۲۲ Sitakunda fire and explosions) در شب ۴ ژوئن، در یک انبار کانتینر در سیتاکوندا اوپازیلا، ناحیه چیتاگونگ، بنگلادش، حداقل ۴۹ کشته و بیش از ۴۵۰ زخمی بر جای گذاشت.

این حادثه در انبار کانتینر BM در منطقه کادامرسول سیتاکوندا اوپازیلا رخ داد، پس از شروع آتش‌سوزی در منطقه بارگیری حوالی ساعت ۲۱:۰۰ به وقت محلی و یک انفجار مهیب دیگر در حوالی ساعت ۲۳:۴ به وقت محلی رخ داد که باعث انفجارهای بیشتری که ناشی از اشتعال مواد شیمیایی در منابع ذخیره بود، شد که در سرتاسر انبار در را برگرفت.

شدت انفجارها به حدی بود که چندین کیلومتر دورتر را تحت تأثیر قرار داد و یکی از شاهدان اظهار داشت که انفجارها باعث بارش گلوله‌های آتشین شد. تا بعد از ظهر روز بعد، آتش همچنان شعله‌ور بود و صدای انفجار همچنان شنیده می‌شد.رئیس سازمان آتش نشانی بنگلادش تصریح کرد: در انبار پراکسید هیدروژن وجود داشت که مانع از کنترل آتش سوزی شد.

در ابتدا بر اساس اطلاعاتی که از سوی مسئولین انبارها داده شده بود ، آتش نشانان سعی در کنترل آتش با آب داشتند. بر اساس اطلاعات داده شده ، آنها فکر می کردند که انبار حاوی لباس و وسایل غیر قابل اشتعال است. بعدا در تحقیقات مشخص شد که پراکسید هیدروژن باعث انفجار شده است. یک واکنش شیمیایی رخ داد و پس از مخلوط شدن با پراکسید هیدروژن در ظروف دیگر، انفجار مانند یک زنجیره رخ داد. در نتیجه خانه‌های مجاور که مستقیماً دچار آتش سوزی نشده‌ بودند نیز خسارت‌های عمده و جزئی دیدند.

پراکسید هیدروژن یک ترکیب شیمیایی بسیار قابل اشتعال است که بیشتر با آب واکنش نشان می دهد. برای جلوگیری از انتشار ناشی از این ماده شیمیایی، فوم باید به وفور استفاده شود. استفاده از آب خسارات بیشتری را به همراه دارد. با توجه به اطلاعات اشتباهی که به آتش نشانان داده شد، به جای کف، آب به داخل مواد شیمیایی کشنده ریخته شد.

ارتش بنگلادش نیز برای مهار آتش به وارد عملیات مهار کردن آتش‌سوزی شد. آتش در نهایت کنترل شد و در بعدازظهر ۷ ژوئن ۲۰۲۲ پایان یافت.

سابقه 

انبار کانتینر BM ، یک سرمایه گذاری مشترک خصوصی هلند و بنگلادش، یک انبار کانتینر داخلی (ICD) است که از سال ۲۰۱۱ با کالاهای وارداتی و صادراتی سروکار دارد. مجیب الرحمن، مدیر این انبار، اظهار داشت که حدود ۶۰۰ نفر در آنجا مشغول به کار هستند. این انبار یکی از ۱۹ انبار کانتینر داخلی موجود در کشور است.

راهول امین سیکدر، سخنگوی انجمن انبارهای کانتینری داخلی بنگلادش (BICDA)، اظهار داشت که این انبار حدود ۳۰ هکتار را پوشش می دهد. انبار کانتینر داخلی ظرفیت ۶۵۰۰ واحد معادل بیست فوت (TEU) داشت و در روز آتش سوزی حدود ۴۳۰۰ TEU[b] کانتینر را در خود جای می داد. بسیاری از آنها برای صنعت پوشاک بودند و حاوی مواد شیمیایی خطرناک از جمله پراکسید هیدروژن بودند.

از آنجایی که مقررات ایمنی در بنگلادش به شدت اجرا نمی شود، آتش سوزی در این کشور رایج است.

آتش سوزی و انفجار

منابع و خدمات اورژانس محلی گزارش دادند که آتش سوزی در حوالی ساعت ۲۱:۰۰ BST (15:00 UTC) در داخل منطقه بارگیری انبار شروع شد. صدها نفر از اولین پاسخ دهندگان و داوطلبان به سرعت به انبار رسیدند و شروع به مقابله با آتش کردند.

اولین انفجار عظیم بود و در حدود ساعت ۲۳:۴۵ BST (17:45 UTC) رخ داد، که بسیاری از افراد حاضر در صحنه را فرا گرفت و بسیاری دیگر را به هوا پرتاب کرد. این انفجار اولیه سپس باعث چندین انفجار بعدی شد. در چندین ظروف مواد شیمیایی قابل اشتعال وجود داشت و هنگامی که آتش آنها را فرا گرفت باعث انفجار و گسترش آتش شد.

انفجارها باعث لرزش زمین شد و شیشه های ساختمان های مجاور را شکست. نیروی انفجارها به اندازه‌ای زیاد بود که ساختمان‌های کیلومتر دورتر را تحت تأثیر قرار داد. دود ناشی از آتش سوزی نیز به دلیل سوختن مواد شیمیایی سمی بود و تلاش برای اطفای حریق را دشوارتر می کرد. یکی از مدیران منطقه اظهار داشت که آتش در انبار حداقل به هفت هکتار گسترش یافته است.ارتش اعلام کرد که ۲۵۰ سرباز ، کیسه های شن را برای جلوگیری از ریختن مواد شیمیایی به اقیانوس هند مستقر می کردند. مقامات آتش نشانی اظهار داشتند که انفجارها تا روز بعد ادامه یافت و تلاش برای مهار آتش را پیچیده کرد.

یک شاهد عینی اظهار داشت که انفجار “گلوله های آتشین را به آسمان پرتاب می کرد ” که سپس “مثل باران” بارید و یک تکه آوار در حدود نیم کیلومتر (۰.۳ مایل) از محل آتش سوزی به نزدیکی جایی که او بود پرواز کرد. یکی از قربانیان اظهار داشت که در داخل انبار ایستاده بود که انفجار او را حدود ۱۰ متر (۳۰ فوت) پرتاب کرد و دست و پاهایش سوختند.گزارش شده است که انفجار اصلی از فاصله ۳۰ تا ۴۰ کیلومتری (۲۰ تا ۲۵ مایلی) شنیده شده است. بسیاری از بنگلادشی ها این انفجار را با انفجار ۲۰۲۰ بیروت مقایسه کردند.

شرح حادثه 

یک انفجار مهیب در شب ۰۴ ژوئن ۲۰۲۲ در انبار کانتینر BM واقع در ۲۰ کیلومتری بندر چیتاگونگ رخ داد که جان ۵۱ نفر از جمله ۱۳ متخصص خدمات آتش نشانی را گرفت و به تاسیسات کانتینر BM آسیب رساند. منشاء آتش سوزی از کانتینری مملو از پراکسید هیدروژن که برای صادرات در حیاط نگهداری می شد، فرض می شد. در مجموع ۵۳۳ ظرف وجود داشت که ۳۷ ظرف حاوی ۵۰ تا ۶۰ درصد پراکسید هیدروژن بود. مقدار تخمین زده شده پراکسید هیدروژن در هر ظرف ۲۰,۴۰۰ کیلوگرم است. از ۳۷ کانتینر، ۲۵ کانتینر در حادثه آتش سوزی آسیب دیدند. حدود ۱.۵ ساعت پس از شناسایی اولیه آتش توسط نیروهای امنیتی انبار، یک کانتینر با یک انفجار مهیب منفجر شد.. تحقیقات اولیه نشان داد که منشاء آتش سوزی و انفجار ناشی از ظروف پراکسید هیدروژن است. کانتینر منفجر شده به صورت افقی در جهت شرقی-غربی قرار داده شده بود. این انفجار به حدی قوی بود که یک دهانه ۱۵ تا ۲۰ فوتی در مرکز ایجاد کرد. ایستگاه بار کانتینری واقع در ۳۰ متری جلو به شدت آسیب دید. شکل زیر شدت آسیب ناشی از انفجار را نشان می دهد.

کانتینرها و ایستگاه بار که در اثر انفجار آسیب دیده است

این انفجار قوی یک موج انفجار قوی ایجاد کرد که سازه ها و شیشه های پنجره را تا فاصله حدود ۴ کیلومتری شکست. کانتینر بر اثر انفجار به قطعات کوچک تقسیم شد و قطعه های آنها مانند آوار پرنده صدها متر را با سرعت بالا طی کردند. چنین انفجار قدرتمندی بدون حضور مواد شیمیایی ممکن نبود. انفجار ممکن است به دلیل انفجار فضای محدود یا انفجار بخار در حال انبساط مایع در حال جوش رخ داده باشد. افراد عمدتاً در اثر برخورد مستقیم انفجار یا به دلیل برخورد ناشی از آوارهای پرنده جان خود را از دست دادند. برخی از آنها به شدت مجروح شدند و نتوانستند محل را تخلیه کنند و بعداً به دلیل شدت گرفتن آتش پس از انفجار سوختند. افرادی که در اطراف زندگی می کردند نیز در معرض بخار، غبار یا مایع پراکسید هیدروژن قرار گرفتند و آسیب های شدید پوستی و چشمی دیدند. برخی به دلیل اثر انفجار دچار مشکلات شنوایی شدند. صدها نفر نیز به دلیل جراحات وارده در بیمارستان بستری شدند.

بنگلادش هرگز چنین حوادث فاجعه باری را تجربه نکرده بود که در آن ۱۳ متخصص خدمات آتش نشانی در یک حادثه جان خود را از دست دهند. در ۴ آگوست ۲۰۲۰، دقیقا در ساعت ۶:۰۷ بعد از ظهر، انباری از ۲۷۵۰ تن نیترات آمونیوم در بندر بیروت دقایقی پس از آتش بازی منفجر شد که بزرگترین انفجار غیرهسته ای دوران مدرن است. این انفجار تأسیسات بندری و نیمی از شهر بیروت را ویران کرد. با این حال، انفجار انبار BM کاملاً بعید بود. انبار کانتینر BM معمولاً کلیه اقلام صادراتی را انجام می دهد و دارای مجوز برای محصولات وارداتی کم خطر است. با این حال، انبار BM ظرف پراکسید هیدروژن را با ۲۰.۴ تن محلول پراکسید هیدروژن ۵۰ درصد در محوطه کانتینر برای صادرات ذخیره می کرد. پراکسید هیدروژن (محلول ۵۰٪) مواد شیمیایی اکسید کننده قوی است و طبق کد IMDG (کد IMDG بعنوان یک کد بین المللی برای حمل و نقل دریایی کالاهای خطرناک تعیین شده است که شرایط لازم برای هر ماده، نوع بسته بندی، حمل و نقل کانتینری، انبار کردن مواد و …. را تشریح می کند) به عنوان کالاهای خطرناک (DG) (UN 2014) در نظر گرفته می شود. پراکسید هیدروژن ممکن است در تماس با فلز یا مواد قابل اشتعال باعث آتش سوزی شود. علاوه بر این، ممکن است به آرامی تجزیه شود و حتی بدون وجود منبع اشتعال، گرمای زیادی ایجاد کند تا آتش ایجاد کند.

حامیان سلامت و ایمنی نیروی کار

با قرار گرفتن ظروف در معرض آتش، پراکسید هیدروژن به سرعت تجزیه شد و گرما و فشار شدیدی را در داخل ظروف ایجاد کرد و متعاقباً باعث انفجار شد. با استفاده از روش هم ارزی TNT و تحلیل پیامدها، شدت انفجار معادل انفجار ۱۵۰ کیلوگرم تا ۲۰۰ کیلوگرم TNT برآورد شد.این انفجار مقدار زیادی انرژی آزاد کرد که یک موج ضربه ای قدرتمند و قطعات پرنده ایجاد کرد.

منابع انرژی اساساً از الف) آتش خارجی، ب) آتش داخلی به دلیل وجود مواد نگهدارنده چوبی در داخل ظروف و ج) واکنش تجزیه گرمازا پراکسید هیدروژن بود. پس از انفجار، آتش شدت گرفت و با انتشار پراکسید هیدروژن در سراسر محوطه کانتینر و ایستگاه باربری کانتینری گسترش یافت.قوطی های پراکسید هیدروژن آسیب دیده در سراسر محوطه کانتینر پیدا شدند، که در شکل بالا مشخص است. متخصصان خدمات آتش نشانی بی وقفه به مدت چهار روز برای خاموش کردن کامل آتش کار کردند.

حادثه انبار BM زنگ خطری را در مورد مسائل ایمنی شیمیایی، پیامدهای احتمالی، عدم آگاهی، آگاهی و سیستم مدیریتی ایجاد کرد. برخی از مشاهدات حیاتی در مورد آتش سوزی و انفجار انبار کانتینر BM در زیر آورده شده است.

• انفجار انبار BM یک حادثه قابل پیشگیری بود و احتمال وقوع آن کاملاً بعید بود. اگر دستورالعمل ذخیره سازی مواد شیمیایی اکسید کننده رعایت می شد ، امکان جلوگیری از این رویداد وجود داشت. کد IMDG و دستورالعمل ترافیک CPA به وضوح خطر آتش سوزی و انفجار احتمالی مواد شیمیایی اکسید کننده مانند محلول پراکسید هیدروژن ۵۰٪ را ذکر می کند.
• انبار BM یک انبار خصوصی کانتینری داخلی (ICD) است که مورد تایید وزارت کشتیرانی و اداره بندر چیتاگونگ برای تسهیل صادرات و واردات اقلام کم خطر است. انبارهای خصوصی کانتینری داخلی خصوصی عمدتاً درگیر رسیدگی به کلیه کالاهای صادراتی، محصولات وارداتی کم خطر است اما برای کالاهای خطرناک مجاز نیست.
• بنگلادش در گذشته هیچ گونه کالای DG صادر نمی کرد. با این حال، صادرات پراکسید هیدروژن را از طریق ICD خصوصی آغاز کرد زیرا برای همه اقلام صادراتی واجد شرایط هستند. انبار کانتینر تحت بازرسی منظم مقامات نظارتی مانند CPA و وزارت حمل و نقل است. با این حال، مقامات مسئول در شناسایی خطر بالقوه حمل و نقل کالاهای خطرناک (پراکسید هیدروژن) در ICD خصوصی شکست خوردند. ICD های خصوصی برای رسیدگی به اقلام DG مجهز و ساختاری نیستند.
• انبار BM از خطرات احتمالی آتش سوزی و انفجار پراکسید هیدروژن آگاه نبودند. ظروف پراکسید هیدروژن همراه با سایر اقلام قابل احتراق ذخیره شده بود ، قفل شده بود و در هوای آفتابی گرم در محوطه کانتینر نگهداری شده بود
• انبار BM پرسنلی برای نظارت بر مسائل ایمنی و امنیتی فعالیت های خود در نگهداری و جابجایی مواد شیمیایی نداشت. انبار BM قابلیت اطفاء حریق و روش عملیاتی استاندارد (SOP) خود را برای واکنش اضطراری نداشت. انبار باید منتظر ورود متخصص خدمات آتش نشانی از FSCD برای خاموش کردن آتش می بود. به دلیل نبود ERP، به جای تخلیه فوری، مردم مشغول عکسبرداری، پخش زنده از صحنه آتش سوزی بودند که دلیل اصلی این تعداد تلفات بود.
• کارشناسان خدمات آتش نشانی نتوانستند آتش را خاموش کنند زیرا آتش در داخل کانتینر بود. آنها سعی داشتند ظرف را با اسپری آب خنک کنند. متخصصان خدمات آتش نشانی به اندازه کافی برای ارزیابی خطر انفجار احتمالی آموزش ندیده بودند. یک سری انفجارهای کوچک با صدای بلند در داخل کانتینر رخ داد. این صداهای بلند به دلیل انفجار ۳۰ کیلوگرم شیشه پلاستیکی حاوی پراکسید هیدروژن بود. این نشانه واضحی از انفجار در مقیاس بزرگ از کانتینر بسته بود. زمانی که کانتینر منفجر شد آتش نشانان نزدیک آن بودند و ۱۳ نفر از آنها بر اثر انفجار جان خود را از دست دادند.

تلفات

حداقل ۴۹ نفر در این حادثه کشته و حدود ۴۵۰ نفر دیگر زخمی شدند. یک مقام بهداشتی چیتاگونگ اظهار داشت که حداقل ۳۵۰ نفر از مجروحان در بیمارستان کالج پزشکی چیتاگونگ (CMCH) بودند. حال بسیاری از مجروحان وخیم بود. بسیاری از افراد متوفی آنقدر سوخته بودند که یکی از مقامات CMCH اظهار داشت که برای تعیین هویت آنها نیاز به آزمایش DNA است. داوطلبان اظهار داشتند که هنوز اجساد بیشتری در انبار باقی مانده است.

سرتیپ مین اودین، مدیر کل خدمات آتش نشانی و دفاع مدنی بنگلادش، گزارش داد که ۱۳ آتش نشان در میان کشته شدگان و بیست و یک نفر از مجروحان بودند. تعدادی از روزنامه‌نگارانی که در شبکه‌های اجتماعی پخش مستقیم می‌کردند همچنان مفقود بودند.

یک پخش کننده فیس بوک، اولیور رحمان نایان، کارگر ۲۰ ساله در انبار کانتینر BM هنگام پخش زنده درگذشت. او از شنبه شب شروع به پخش حادثه آتش سوزی کرد، اما نتوانست به مدت طولانی ادامه دهد زیرا انفجاری رخ داد که اتصال اینترنت او قطع شد و پخش پایان یافت.

خسارت

سیکدر، سخنگوی BICDA تخمین زد که بیش از ۲۰ میلیون دلار کانتینر خالی و بیش از ۹۰ میلیون دلار کانتینر حاوی کالا در این فاجعه نابود شده است. برخی از کالاهای ذخیره شده در انبار قرار بود برای برند پوشاک H&M ارسال شود و حدود ۱۰۰ TEU کالا برای یک برند اروپایی ناشناس ارسال می شد، اما مشخص نیست که آیا هر یک از این کالاها آسیب دیده است.سرگرد (بازنشسته) شمسول حیدر صدیق، مدیر کل انبار کانتینر BM، گزارش داد که تمامی تصاویر دوربین های مداربسته در آتش سوزی از بین رفته است.

تحقیق و بررسی

کمیته های متعددی برای بررسی این حادثه تشکیل شده بود. در جریان جلسه پارلمان، هارونور رشید نماینده مجلس به دولت پیشنهاد داد تا یک کمیته تحقیق بی طرف تشکیل دهد تا مشخص شود آیا آتش سوزی عمدی بوده است یا خیر. وی همچنین از عدم دستگیری مالک انبار کانتینر BM در این حادثه از دولت انتقاد کرد.

در ۶ ژوئیه ۲۰۲۲، کمیته تحقیق گزارش تحقیق خود را به کمیسر بخش چیتاگونگ ارسال کرد. این گزارش خاطرنشان کرد که این انبار حاوی پراکسید هیدروژن است. صاحب انبار با اشاره به انفجار پراکسید هیدروژن مقصر این انفجار بود. این گزارش همچنین اصلاح قانون فعلی DG Cargo، ۱۹۵۳ را توصیه می کند.

انتهای پیام/