مطالعه تحلیلی شاخص توانایی‌کار و عوامل تعیین کننده آن در میان پرسنل

زمینه و هدف: توانایی انجام کار پایه و اساس رفاه و سلامت در زندگی همه افراد می باشد. فاکتورهای زیادی بر روی توانایی­ کار اثر می گذارند مانند کار و شرایط ­کار، سازمان­دهی ­کار و ویژگی­های فردی کارگر . در این مطالعه به ارزیابی شاخص توانایی ­کار در میان کارگران شاغل در گروههای شغلی مختلف در یک شرکت خودروسازی و تعیین ارتباط بین شاخص توانایی­ کار با ویژگی­های فردی و فاکتورهای مرتبط با سبک زندگی پرداخته شد.

روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع توصیفی- مقطعی می­باشد. روش جمع­ آوری داد­ه­ها بر اساس بازدید و تکمیل پرسشنامه شاخص توانایی کار به صورت نیمه مصاحبه ­ای می باشد. جامعه مورد مطالعه شامل ۲۷۱ نفر از پرسنل یک شرکت خودروسازی می باشد و گروه های شغلی مورد مطالعه نیز شامل پرسنل اداری، خدمات فنی، سالن رنگ، ساخت و مونتاژ بودند. جهت بررسی ارتباط بین شاخص توانایی­ کار با ویژگیهای ­فردی­ و فاکتورهای مرتبط با سبک زندگی از آزمون­های­ آماری ­آنالیز واریانس یک طرفه، تی مستقل، کروسکال والیس و همچنین برای توزیع طبقه­بندی امتیاز شاخص توانایی­ کار در گروههای شغلی از آزمون آماری کای اسکوئر و در نهایت به منظور تعیین همبستگی میان امتیاز نهایی شاخص توانایی­کار با هر یک از ابعاد پرسشنامه از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده گردید.

یافته ها: میانگین شاخص توانایی­کار در مطالعه حاضر ۶۷/۳۷ با انحراف معیار ۸۷/۵ محاسبه گردید . همچنین توزیع طبقه ­بندی شاخص توانایی ­کار بدین صورت بود که ۴/۷% در رده (ضعیف)، ۱۶/۳۶% در رده (متوسط)، ۷۵/۳۸% در رده (خوب) و ۷۱/۱۷% در رده (عالی) قرار گرفتند. با افزایش سن، توانایی­ کار کاهش معناداری از خود نشان داد(۰۰۱/۰ >P  ).  همچنین افرادی­که از سطح تحصیلات بالاتری برخوردار بودند امتیاز شاخص توانایی­ کار بهتری داشتند. بین فاکتورهای مرتبط با سبک زندگی (چاقی، مصرف سیگار، ورزش) و شاخص توانایی­ کار ارتباط معنی­داری یافت شد(۰۰۱/۰ >P  ). همچنین بین داشتن سابقه­کاری بالاتر، ماهیت فیزیکی شغل و شاخص توانایی­ کاری پایین ارتباط معنی­ دار وجود داشت(۰۰۱/۰ >P  ).

نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصله و بر اساس معیار موسسه بهداشت شغلی کشور فنلاند توانایی­ کار در مطالعه حاضر در سطح خوب (۴۳-۳۷) قرار می­گیرد، اما با توجه به میانگین سنی جمعیت مورد مطالعه (۳۵سال) میانگین امتیاز شاخص توانایی­کار مطلوب نمی­باشد. ویژگیهای فردی مانند سن و فاکتورهای مرتبط با سبک زندگی از عوامل تاثیرگذار بر توانایی­کار هستند. لذا پیشنهاد می­شود که برنامه­ های پیشگیری کننده مرتبط با بهبود سبک زندگی به منظور افزایش توانایی ­کار مورد توجه قرار بگیرد که از جمله این موارد می توان به برقراری فعالیت­های مستمر ورزشی در کارخانه، عدم مصرف سیگار و برقراری ­رژیم غذایی مناسب جهت برخورداری از وزن ایده­آل اشاره کرد. ضمن اینکه توجه به وضعیت سلامتی و ظرفیت­های عملکردی پرسنل باید در اولویت برنامه­ های حفظ و ارتقاء توانایی­ کار قرار بگیرد.