بررسی نقش دست برتری در اثرات ناشی از صدای با فرکانس پایین بر عملکردهای شناختی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی همدان

توضیحات :

مجله علمی پژوهشی سلامت کار ایران

دوره ۱۶ – شماره ۵ – سال ۱۳۹۸

نویسندگان : جلیل درخشان ، مجید معتمد زاده ، عرفان طاهرپور ، رستم گلمحمدی ، محمد بابامیری ، مریم فرهادیان

چکیده :

زمینه و هدف: صدا یکی از موثرترین عوامل برون زاد تاثیر گذار بر مکانیزم های پردازشی مغز انسان است که نقش عمده ای در بروز خطاهای انسانی و حوادث شغلی دارند. صدای کم فرکانس از مهم ترین منابع مولد صدا در محیط است و  حتی در ترازهای پایین آزاردهنده بوده و عملکرد شناختی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخی از تفاوت‌های فردی مانند دست برتری، برون گرایی، روان رنجور خوئی و حساسیت به صدا می‌توانند تأثیر صدا بر عملکردهای شناختی را کاهش یا افزایش دهند. هدف این تحقیق بررسی اثر دست برتری بر عملکردهای شناختی در حضور صدای با فرکانس پایین می‌باشد.

روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع مداخله­ای می­باشد. جامعه پژوهش دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی همدان بودند که از میان آن‌ها تعداد ۱۲۰ نفر به روش نمونه­ گیری هدفمند (۴۰ نفر راست‌دست، ۴۰ نفر دوسو توان و۴۰ نفر چپ‌دست) انتخاب شدند. کلیه آزمایش‌ها در دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان و در یک اتاق با شرایط آکوستیکی و فیزیکی کنترل‌شده در اسفندماه سال ۱۳۹۶ صورت گرفت. برای تعیین دست برتری از پرسشنامه دست برتری چاپمن استفاده شد. با شبیه‌سازی محیط واقعی هر یک از افراد موردمطالعه درشدت صوت متداول در صنعت (۴۵ و ۶۵ دسی‌بل) به مدت ۴۰ دقیقه در معرض مواجهه قرار گرفتند. شرایط محیطی در شرایط آسایش حرارتی و معادل با دمای تر گوی‌سان ۱۸ درجه سلسیوس و رطوبت نسبی ۵۰ درصد بدون وجود جریان هوای مزاحم ثابت نگاه داشته شد. همچنین با استفاده از لامپ‌های فلورسنت و هالوژنِ روشنایی ۵۰۰ لوکس با سطح درخشندگی مطلوب سطوح تأمین و در طول انجام تمامی آزمایش‌ها ثابت نگاه داشته شد. در این مطالعه از صدای ضبط‌شده سیستم تهویه صنعتی در محیط کار استفاده شد که با استفاده از نرم‌افزارCool edit Program  در باند فرکانسی مدنظر ویرایش گردید و در حین مواجهه با استفاده از آزمون عملکرد پیوسته دیداری-شنیداری ((IVA PLUS CPT عملکردهای شناختی(زمان واکنش، توجه، تعادل، تمرکز و سرعت پردازش) افراد موردبررسی قرار گرفت. داده­ ها با استفاده از نرم­افزار SPSSv:_۲۰ و آزمون کروسکال والیس و تحلیل واریانس موردبررسی قرار گرفتند.

یافته­ ها: میانگین سنی افراد ۹۴/۲۳ با انحراف معیار ۲۵/۳ بود. توزیع افراد مورد آزمایش ازنظر جنس، فقط مردان بودند و ۸۵ درصد از آن‌ها را مجردان و بقیه را متأهلین تشکیل می‌دادند. بیشتر شرکت‌کنندگان این مطالعه از رشته‌های علوم بهداشتی و مقطع تحصیلی ۸۰ درصد آن‌ها نیز کارشناسی بود.   نتایج نشان داد با افزایش تراز صوت از ۴۵ به ۶۵ دسی بل صدا با فرکانس پایین عملکردهای شناختی افراد بهبود پیدا می کند و همجنین بین مؤلفه‌های عملکردهای شناختی و دست برتری تفاوت معناداری وجود دارد(۰۵/۰p<)، بطوریکه افراد راست‌دست مؤلفه ­های شناختی شنیداری بهتر، و افراد چپ‌دست مؤلفه‌های شناختی دیداری بهتری نسبت به هم داشتند و عملکرد دو سو توان نسبت به دو گروه دیگر در سطح بالاتری قرار دارد (۰۵/۰p<).

نتیجه­ گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد که مواجهه با صدا فرکانس پایین در مولفه­ های عملکردهای شناختی شرکت­ کنندگان تاثیرگذار بود و همچنین  بین افزایش تراز صوت و مؤلفه ­های عملکردهای شناختی با دست برتری رابطه معناداری وجود دارد. حین مواجهه با صدا افراد دو سو توان مؤلفه‌های عملکردهای شناختی بالاتری داشتند. بر این اساس در پست های کاری و وظایف شغلی حساس که نیازمند استفاده از عملکردهای شناختی هستند اثر دست برتری افراد باید مد نظر قرار گیرد.

واژه‌های کلیدی : صدای فرکانس کم ، دست برتری ، عملکرد شناختی

<< ادامه مطلب را در فایل پیوست مطالعه فرمایید >>

دانلود فایل