بررسی پرتوزایی محیطی در کلوخه­ های سنگ آهن شمس ­آباد اراک، ایران

فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست

دوره ۱۹ ، ( ویژه نامه شماره ۴) ، بهار ۱۳۹۶

نویسندگان: رضا پور ایمانی ، حمیدرضا عظیمی

چکیده:

زمینه و هدف : هسته های پرتوزا در محیط اطراف ما به صورت طبیعی و مصنوعی وجود داشته و همه انسان هـا خواسـته یـا ناخواسـته در معرض تابش های هسته ای قرار دارند. مقدار هسته های پرتوزا در محیط بستگی به نوع خاک، سنگ و شـرایط جغرافیـایی دارد. یکـی از راه های انتقال مواد پرتوزا به محیط های مسکونی استفاده از مواد معدنی برای تولید محصولات مـورد نیـاز بشـر مـیباشـد. بنـابراین مطالعـه پرتوزایی معادن از اهمیت خاصی برخوردار است .

روش بررسی: در این پژوهش ١٢ نمونه سنگ آهن از معدن شمس آباد اراک مورد مطالعه قـرار گرفتنـد. نمونـه هـا بعـد از جمـع آوری از محیط ، به روش تصادفی و بر مبنای رنگ در آزمایشگاه کانی شناسی مورد شناسایی قرار گرفته و نوع کانی و ترکیب آن ها مشخص گردید. فعالیت ویژه هسته های پرتو زای طبیعی با استفاده از روش بیناب نمایی گاما و با استفاده از آشکارسـاز فـوق خـالص ژرمـانیومی (HPGe) مدل GCD٣٠١٩۵ با بازدهی نسبی ٣٠% تعیین گردید. مقدار فعالیت معادل رادیوم ، شاخص خطرپذیری داخلی و خارجی و آهنـگ دوز جذبی برای کلیه نمونه ها محاسبه شد.

یافته ها: فعالیت ویژه هسته های پرتو زای Ra٢٢۶، Th٢٣٢ و K۴٠ بـر حسـب ١-Bqkg در ایـن نمونـه هـا بـه ترتیـب از : ٠/۵٣±٩/٣٩ تـا ١/٨۴±٢٧١/٧، ١/۶٨< تا ١/٢٢±۶٠/٩٨ و ٢/١۴±٢۵/٣۴ تا ۶/۴٧±٨٠٠/٠٣ تغییر میکنـد.  میزان آهنگ دوز جذبی در نمونه ها بر حسب ١-nGyh از ۶/۵۶ تا ١٣۶/٨١ متغیر میباشد. هم چنین میزان شاخص خطرپذیری داخلی و خارجی در نمونه هـای بـه ترتیـب از : ٠/٠۶ تـا ١/۵٣ و ٠/٠٣ تا ٠/٨٠ به دست آمد.

بحث و نتیجه گیری: بیشینه فعالیت معادل رادیوم  Raeq در نمونه لیمونیت به میزان ١-Bqkg٢٩۶٨٠ بـه دسـت آمـد کـه پـایین تـر از حداکثر میزان مجاز اعلام شده (١-Bqkg٣٧٠) میباشد. شاخص خطرپذیری داخلی و خارجی برای کلیه نمونه ها به استثنای سـنگ آهـن لیمونیت با کد L٢ کمتر از حداکثر میزان مجاز میباشد. استفاده از موادمعدنی این معدن خطری برای کارکنان و مصرف کنندگان بعـدی ایجاد نمی کند.

واژه های کلیدی: ۲۲۶Ra ، ۲۳۲Th ، ۴۰K ، سنگ آهن ، آشکارساز HPGe

 << ادامه مطلب را در فایل پیوست مطالعه فرمایید >>