توضیحات :
مجله علمی پژوهشی سلامت کار ایران
دوره ۱۷ – شماره ۱ – سال ۱۳۹۹
نویسندگان : غلامعباس شیرالی ، دکتر یاسر طهماسبی ، داود افشاری ، مهندس لیلا محمد صلاحی
چکیده :
زمینه و هدف: امروزه مشکل عمده در حوزهی ایمنی صنعتی این است که اکثر روشهای سنتی ارزیابی ریسک و مدیریت ایمنی به تنهایی جوابگوی نیاز تکنولوژی و صنایع پیچیده ی امروزی نیستند؛ به عبارت دیگر، روشهای سنتی، نظیر آنالیز ریسک و ارزیابی احتمال ایمنی، در عمل قادر به ارائه ی بسیاری از راه حل های مورد نیاز برای صنایع امروزی نمیباشند. برای این ادعا دلایل مختلفی وجود دارد، مهمترین این دلایل، ریشه داشتن آنها در مدلهای بسیار ساده ی حادثه به عنوان زنجیره دلیل–اثر میباشد. با این توصیف، هدف این پژوهش ارائه الگویی برای ارزیابی تابآوری سیستم های فنی-اجتماعی مبتنی بر مدلهای تصمیم گیری چند معیاره میباشد.
روش بررسی: در این تحقیق پس از شناسایی شاخصهای تابآوری از طریق بررسی متون و مصاحبه با کارشناسان مجرب این صنعت، اطلاعات مربوط به این شاخصها در واحدهای عملیاتی صنعت مذکور از طریق مصاحبه ی نیمه ساختار یافته با ۱۶ نفر از اپراتورهای با تجربه که میانگین سابقه ی کاری آنها بیش از ۱۰ سال بود، جمع آوری گردید. موضوعات مصاحبه در حیطه های ظرفیت ضربه گیری سیستم، حاشیه های ایمنی، تحمل سیستم، تعاملات متقابل چندسویه، درس گرفتن از رویدادهای ناگوار و همچنین رویدادها و فعالیت های عادی، انعطاف پذیری سیستم، پیش بینی رویدادهای مترقبه و غیرمترقبه، توجه به مسئله ی پیش آمده در سیستم و پاسخ به موقع و مناسب تعیین گردید. سپس برای تعیین وزن شاخص ها از روش آنالیز مؤلفه ی اصلی و برای تعیین رتبه ی واحدهای مختلف از روش تاپسیس استفاده شد.
یافته ها: نتایج حاصل از آنالیز شاخصها نشان دادند که سه شاخص ظرفیت ضربه گیری (۴۳/۰)، توجه (۳۹/۰) و فرهنگ آموختن (۳۶/۰) دارای بیشترین وزن و رتبه بوده و شاخصهای تحمل (۲۶/۰) و تعاملات متقابل چند سویه (۲۱/۰) دارای کمترین وزن و رتبه میباشند. بر این اساس واحدهای ۱۱، ۳ و ۲ نیز بهترین رتبه را از نظر شاخصهای تاب آوری به خود اختصاص دادند. همچنین با بررسی رتبه های بدست آمده که مبتنی بر نزدیکی مقدار شاخص مورد نظر به راه حل ایده آل میباشد مشخص شد که کمترین فاصله از راه حل ایده آل مثبت مربوط به واحد ۱۱ و بیشترین فاصله از راه حل ایده آل منفی مربوط به واحد ۶ است. بنابراین واحد ۱۱ نسبت به سایر واحدها در اولویت کمتری برای اصلاح قرار میگیرد و واحد ۶ که کمترین شاخص نزدیکی را دارد در اولویت بیشتری برای اصلاح نسبت به سایر واحدها قرار دارد. بر این اساس، واحدهای ۲، ۳ و ۱۱ بهترین رتبه را از نظر شاخص های تاب آوری دارند و واحدهای ۶، ۷ و ۸ ضعیفترین رتبه را از نظر این شاخص ها به خود اختصاص داده اند.
نتیجه گیری: نتایج حاصل از آنالیز شاخص ها و رتبه بندی واحدها نشان داد که روش آنالیز مؤلفه ی اصلی (PCA) و روش ترجیح براساس مشابهت به راه حل ایدهآل (TOPSIS) برای ارزیابی تاب آوری سیستم های پیچیده گزینه های قابل قبولی محسوب میشوند. زیرا به خوبی نقاط ضعف و قوت سیستم را از نظر تابآوری و بر اساس اطلاعات ورودی در اختیار محقق قرار میدهند. بنابراین مدیران و تصمیم گیران صنعت مذکور میتوانند با استناد به نتایج این مطالعه، نه تنها نقاط ضعف خود، بلکه نقاط قوت صنعت خود را از دیدگاه مهندسی تاب آوری شناسایی و در جهت بهبود و ارتقا آنها با تدوین برنامههای فنی و کاربردی جامع اقدام نمایند.
واژههای کلیدی : تابآوری ، ایمنی ، ریسک ، ارزیابی ، فنی – اجتماعی
<< ادامه مطلب را در فایل پیوست مطالعه فرمایید >>
لطفا برای دانلود “ارائه الگویی برای ارزیابی کمی تاب آوری سیستم های فنی-اجتماعی با استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره : مطالعه موردی در یکی از سایت های نفتی” از لینک زیر استفاده نمایید.