سانحهٔ قطار مشهد به یزد
این حادثه صبح روز ۱۸ خرداد ۱۴۰۱ در نزدیکی ایستگاه مزینو در ۵۰ کیلومتری طبس رخ داد. علت این حادثه برخورد قطار با بیل مکانیکی بر سر راه و خطای انسانی رانندهٔ قطار بود. این قطار ۳۴۸ مسافر داشت. در این سانحه ۱۴ نفر کشته و ۸۶ نفر مصدوم شدند.
شرح حادثه
به گفتهٔ مدیرعامل راهآهن عملیات بهسازی مسیر حرکت قطار در ساعت ۱۲ بامداد روز چهارشنبه ۱۸ خرداد، تا ساعت چهار و نیم صبح به دلیل طوفان شن انجام شد و بعد از انجام عملیات، پایان کار اعلام و مسدودی خط به پایان رسید. اما رانندهٔ بیل مکانیکی متعلق به پیمانکار این عملیات درحالی که ساعت کار به پایان رسیده، بخشی از بیل را روی خط میگذارد و در مسیر قطار قرار میدهد. قطار با بخشی از این بوم برخورد و شیشهٔ قطار شکسته میشود.
رویدادنگار
چهارشنبه ۱۸ خرداد ۱۴۰۱
ساعت ۵:۳۰: خروج قطار طبس – یزد از ریل.
دو تیم از امدادگران جمعیت هلال احمر به محل حادثه اعزام شدند. همچنین هماهنگ شد تا سه بالگرد از بیرجند، مشهد و یزد و ۱۰ آمبولانس به محل اعزام شوند.
ساعت ۸:۳۰: به گفتهٔ سخنگوی اورژانس کشور تا این زمان ۱۰ نفر کشته و ۱۵ نفر مصدوم شدهاند.
ساعت ۹:۱۵: وزیر بهداشت، رئیس اورژانس کشور را به محل حادثه اعزام و خواستار آمادگی مراکز درمانی بیمارستانهای خراسان جنوبی و بسیج امکانات برای درمان مصدومان این حادثه شد.
ساعت ۹:۳۰: مصدومان به ۵۰ نفر رسیده و ۱۶ مصدوم بدحال هستند.
ساعت ۱۱:۰۷: افزایش جانباختگان به ۱۷ نفر
ساعت ۱۱:۲۰: ذبیحالله خداییان، رئیس سازمان بازرسی کل کشور به بازرس کل استان خراسان جنوبی مأموریت داد تا ابعاد مختلف حادثه را مورد بررسی قرار دهد.
ساعت ۱۱:۲۲: وحیدی وزیر کشور و استاندار خراسان جنوبی به محل اعزام شدند.
ساعت ۱۱:۲۵: دبیرکل جمعیت هلال احمر و رئیس سازمان امداد و نجات جهت مدیریت امدادرسانی عازم منطقه شدند.
ساعت ۱۱:۲۰: لیست اسامی مصدومان از سوی اورژانس اعلام شد.[الف][۷]
ساعت ۱۱:۵۰: رئیسی در جلسه هیئت دولت این حادثه تسلیت و دستوراتی برای رسیدگی به مجروحان صادر کرد.
ساعت ۱۲:۰۰: رستم قاسمی وزیر راه وارد محل حادثه شد.
ساعت ۱۲:۲۱: شمار مصدومان به ۴۵ نفر افزایش یافت.
ساعت ۱۳:۵۲: تعداد کشتهها به ۲۱ نفر رسید.
ساعت ۱۴:۳۰: به گفتهٔ سخنگوی اورژانس، مصدومان به ۸۶ نفر رسیدند.
ساعت ۱۶:۱۵: عملیات هلال احمر در حادثه به پایان رسید.
علت سانحه
به گفتهٔ معاون وزیر راه و شهرسازی علت اصلی این حادثه مانع بودن بخشی از بیل مکانیکی بر سر راه قطار و سرعت غیرمجاز قطار در هنگام عبور از این بلوک است. از راننده قطار و بیل مکانیکی دوبار تست هوشیاری گرفته شده که تست هوشیاری راننده بیل مکانیکی هر دوبار مثبت شده. همچنین رانندهٔ بیل مکانیکی برای مشخص شدن علت قرارگیری مانع بر سر راه بازداشت شد.
جانباختگان
در ابتدا تعداد جانباختگان این حادثه ۲۲ نفر اعلام شده بود اما مدتی بعد مشخص شد که به علت متلاشی شدن اجساد، در ۲۲ کاور شمرده شده بودند. پزشکی قانونی با توجه به اعلام آمار مفقودی از سوی خانوادهها، تعداد قطعی فوتیها را ۱۴ نفر اعلام کرد.
از ۱۴ فوتی این حادثه ۲ نفر اهل طبس و ۱۲ نفر اهل یزد بودند.
دلایل قطعی حادثه قطار مشهد – یزد
کمیسیون عالی سوانح راهآهن با صدور اطلاعیهای درباره سانحه قطار مسافری مشهد – یزد علت اولیه وقوع این سانحه را بر اساس بررسی ریلی مکالمات ضبط شده مأمورین و وقایع ثبت شده در سیستمهای علائم الکتریکی، انسداد مسیر حرکت قطار مسافری توسط بیل مکانیکی و تخطی از سرعت مقرره اعلام کرد.
کمیسیون عالی سوانح راهآهن ضمن عرض تسلیت به خانوادههای داغدیده و ابراز همدردی با آنان و آرزوی سلامتی برای مصدومین سانحه قطار مسافری مشهد- یزد اعلام میدارد این کمیسیون از لحظه وقوع سانحه تاکنون، ضمن حضور در محل سانحه، نسبت به بررسی شواهد و قرائن میدانی و مستندات مربوطه از جمله مکالمات ضبط شده مأمورین، وقایع ثبت شده در سیستمهای علائم الکتریکی، رکوردهای ثبت داده در لکوموتیو و ایستگاهها و همچنین تحقیق از مأمورین ذیربط اقدام نموده است.
پس از برگزاری جلسات، ضمن مداقه و اعمال حساسیت بایسته در علل و عوامل وقوع سانحه، گزارش اولیه سانحه خروج از خط قطار مسافری در بلاک عباسآباد – زیرو را به شرح ذیل منتشر مینماید:
بهمنظور عملیات بهسازی و تعویض تراورس در بلاک عباسآباد – ریزو (خط گرم) با توجه به شرایط ترافیکی و آبوهوای گرم منطقه، برنامهریزی گردید، انجام عملیات در طول شب از ساعت ۲۴ الی ۵ صبح مطابق دستورالعملهای مربوطه توسط شرکت نگهداری خط و از محل قرارداد نگهداری خط انجام گیرد.
مقرر شده بود بهمنظور تسهیل در امور سیر و حرکت قطارها، عملیات قبول و اعزام قطارها در ایستگاههای عباسآباد و ریزو با استقرار متصدی ترافیک و بهصورت محلی انجام گردد و یک نفر متصدی ترافیک نیز برای دایر نمودن ایستگاه موقت در محل عملیات بهسازی مستقر گردد.
بیشتر بخوانید
خروج قطار طبس – یزد از ریل/۲۱ فوتی و ۸۶ نفر مصدوم
واژگونی قطار مسافری مشهد- یزد؛ از «انتصابات غیرتحصصی در راهآهن تا هدایت بدون مجوز قطار»
🎙️سیف کست ۲-۱۰ – طرح سلامت، ایمنی و محیط زیست | حادثه قطار نیشابور – قسمت اول
از ساعت ۰۰:۰۰ تاریخ ۱۸/۰۳/۱۴۰۱ عملیات بهسازی خط با تلفنگرام شماره ۱۵۱ و ۱۵۲ سرپرست کارگاه خط با قید تقلیل سرعت ۳۰ کیلومتر بر ساعت برای بلاک عباسآباد – ریزو و قید تقلیل سرعت ۱۵ کیلومتر بر ساعت در محدوده عملیات و عبور از محل تقلیل سرعت با علامت مأمور خط انجام شده است و ایستگاه موقت در کیلومتر ۴۵۰+۲۴۴ توسط متصدی ترافیک دایر گردیده و مراتب تلفنگرامی به کنترل و ایستگاههای طرفین مخابره گردیده است.
قطار مسافری ۶۸۱۱ مشهد – یزد که در ساعت ۱۹:۲۰ تاریخ ۱۷/۰۳/۱۴۰۱ از مشهد حرکت نموده بود در ساعت ۳:۲۵ تاریخ ۱۸/۰۳/۱۴۰۱ به ایستگاه طبس وارد و مطابق برنامه، مأمورین راهبر و رئیس قطار تعویض و قطار با دریافت حکم احتیاط در ساعت ۳:۳۵ به مقصد یزد حرکت مینماید.
در ساعت ۴:۲۵ سرپرست کارگاه بهسازی خاتمه عملیات بهسازی را تلفنگرامی به کنترل و ایستگاه عباسآباد از طریق ایستگاه ریزو اعلام و با برچیده شدن ایستگاه موقت، بلاک فوق جهت تردد وسایط نقلیه ریلی آزاد میگردد.
در ساعت ۴:۳۰ اولین وسیله نقلیه ریلی با کد ۲۰۹ (لکوموتیو منفرد شماره ۱۶۹) از ایستگاه عباسآباد با سیستم علائم الکتریکی به ایستگاه ریزو اعزام میگردد.
پس از ورود لکوموتیو ۱۶۹ به ایستگاه ریزو، در ساعت ۵:۰۵ قطار مسافری مشهد-یزد با اتمام فریضه نماز صبح در ایستگاه عباسآباد و اعلام آمادگی رئیس قطار با سیستم علائم الکتریکی به سمت ایستگاه ریزو اعزام میگردد.
هنگام سیر قطار مسافری در بلاک عباسآباد- ریزو، سرپرست عملیات خط در محل بهسازی بدون انجام هرگونه هماهنگی قبلی با کنترل و ایستگاههای طرفین و بهمنظور انجام تعمیرات بیل مکانیکی (جایگذاری زنجیرچرخ) دستور قراردادن بوم بیل مکانیکی در داخل خط را به راننده بیل مکانیکی داده و بوم بیل مکانیکی علیرغم اشغالی بلاک و نزدیک شدن مسافری، در داخل خط قرار میگیرد که در حین انجام تعمیرات بیل، قطار مسافری به منطقه تقلیل سرعت ۱۵ کیلومتر بر ساعت که در حکم احتیاط صادره توسط ایستگاه تشکیلاتی طبس، ثبت و به رؤیت و امضای رئیس قطار و لکوموتیوران رسیده است نزدیک میشود، ضمناً محل مربوطه نیز به تابلوهای هشداری (۳۰ و ۱۵) مطابق مقررات عمومی سیر و حرکت تجهیز بوده است.
با عبور از قوس و ترانشه محل تقلیل سرعت (شعاع قوس ۲۰۰۰ متر) و مشاهده بیل مکانیکی در داخل خط، لکوموتیوران اقدام به نواختن سوت اخطار ممتد و ترمز سریع مینماید، لیکن به لحاظ نزدیک بودن فاصله، قسمت فوقانی لکوموتیو با بوم بیل مکانیکی که در حال چرخش برای خارجشدن از روی خط بوده است، برخورد و منجر به واژگون شدن بیل مکانیکی گردیده و با سالنهای قطار برخورد مینماید که به دلیل سرعت غیرمجاز قطار و ناپایدار بودن خط در محل، سالنهای دوم و سوم و چهارم واژگون و سالنهای ۵ الی ۸ نیز از خط خارج و قطار پس از طی مسافت حدود ۲۲۰ متر از محل برخورد متوقف میگردد.
بر اساس بررسیهای انجام گرفته تاکنون، دو علت مهم در وقوع این سانحه، انسداد مسیر حرکت قطار مسافری توسط بیل مکانیکی (پس از اتمام عملیات و اعلام آزادسازی مسیر تردد قطار از سوی سرپرست عملیات بهسازی) و همچنین تخطی از سرعت مقرره و تعیین شده مطابق حکم احتیاط است.
اطلاعیه کمیسیون عالی سوانح در خصوص سانحه قطار مشهد – یزد
کمیسیون عالی سوانح طی اطلاعیهای ۵ عامل بروز حادثه مرگبار قطار مشهد-یزد را اعلام کرد که در آن سرعت غیرمجاز و لکوموتیوران مقصر معرفی شدهاند.
اطلاعیه شماره ۲ کمیسیون عالی سوانح در خصوص سانحه قطار مشهد – یزد به شرح زیر است؛
پیرو اطلاعیه شماره یک مورخ ۲۲/۰۳/۱۴۰۱ ضمن عرض تسلیت مجدد به خانواده های داغدیده و ابراز همدردی با آسیب دیدگان سانحه قطار مسافری مشهد – یزد به شماره ۸۶۱۱ ، گزارش تکمیلی به شرح ذیل اعلام میشود:
به منظور بررسی میدانی ، جمع آوری اطلاعات و مشاهده آثار سانحه، اعضاء کمیسیون عالی سوانح به محض اطلاع به محل سانحه عزیمت و مراحل و عملکرد عوامل دخیل در سانحه را در فرایند به هم پیوسته ای مورد بررسی قراردادند. در این خصوص مستندات ایستگاهی، شواهد میدانی، اظهارات و مذاکرات با عوامل اجرایی، موارد ثبت شده توسط سیستم های نظارتی از جمله گراف سرعت لکوموتیو (ایونت) و ثبت اطلاعات لاگ ATC ، مورد بررسی قرار گرفته و گزارش کامل آن به مسئولین ذیربط ارسال شده است.
تجزیه و تحلیل مستندات و اطلاعات مذکور حاکی از عدم رعایت سرعت مجاز در سیر قطار مسافری در محل سانحه، انسداد غیرمجاز مسیر حرکت قطار مسافری توسط بیل مکانیکی و عدم رعایت مقررات ایمنی در محل عملیات تعویض تراورس به عنوان عامل اصلی وقوع سانحه است. همچنین در این خصوص عوامل دیگری که می توانست از وقوع سانحه جلوگیری نماید احصاء شده که به شرح ذیل اعلام می شود:
عدم رعایت سرعت مجاز توسط راهبران قطار مسافری
انسداد غیر مجاز مسیر حرکت قطار مسافری توسط بیل مکانیکی
واگذاری مسئولیت راهبری قطار به کمک لکوموتیوران بر خلاف مقررات عمومی سیر و حرکت توسط لکوموتیوران
اعلام اتمام عملیات تعویض تراورس و برچیدن ایستگاه موقت قبل از جمع آوری ادوات و تجهیزات از روی خط آهن توسط سرپرست عملیات و مسئول ایستگاه موقت
عدم توجه راهبران قطار به تابلوهای هشداردهنده ( تابلوهای تقلیل سرعت )
عدم یاد آوری تقلیل سرعت ۱۵ کیلومتر بر ساعت از سوی مسئول ایستگاه عباس آباد
کمیسیون عالی سوانح پیشنهاد می کند بهمنظور عدم تکرار سوانح و به حداقل رساندن خطای نیروی انسانی نسبت به استفاده از تجهیزات ایمنی و نظارتی هوشمند، اصلاح ساختار نظارت بر ایمنی شبکه ریلی تکمیل کادر نظارت مناطق، ارتقاء سطح آموزش و اصلاح ساختار نظارت بر عملیات اجرایی با عنایت به برون سپاری فعالیت ها اقدام شود.
راهآهن هم مقصر بود
رییس کمیسیون عالی سوانح اعلام کرد: عوامل مختلفی از لوکوموتیوران تا پیمانکاری که مشغول بازسازی خط بود و حتی راهآهن در این سانحه مقصر بودهاند.
محمد حسن اسماعیلی درباره جزئیات سانحه ریلی قطار مشهد_یزد اظهار کرد: در حادثه ریلی که اخیرا اتفاق افتاد عوامل مختلفی دخیل بوده و برای آن میتوان دلایل متعددی برشمرد که در این میان راهآهن نیز مقصر بوده است به این معنی که مجموعه عوامل و دست اندرکاران بازسازی خط ریلی مورد نظر و با توجه به اینکه لوکوموتیوران و ناظران متعلق به شرکت راهآهن بودهاند، راهآهن هم مقصر است. البته همانطور که در گزارش نهایی منتشر شده از سانحه ریلی آمده است، پیمانکار بخش خصوصی نیز به دلیل عدم پاکسازی مسیر در زمان مناسب نیز مقصر بوده و از سوی دیگر ناظر مقیم راه آهن نیز وظیفه نظارتی خود را به درستی انجام نداده است.
وی افزود: اساساً لوکوموتیوران مجاز نبوده که وظیفه خود را به شخص دیگری بسپارد. از سوی دیگر نیز نبود تجهیزاتی مانند بالیز همانطور که در گزارش منتشر شده توسط کمیسیون عمران مجلس آمده، میتوانست به کاهش سرعت کمک کند و از وقوع این حادثه جلوگیری کند. بالیز دستگاهی است که کنار خط نصب می شود و اگر قطاری سرعت خود را کاهش ندهد فرمان ترمز را صادر میکند و قطار اجبار ند سرعت سرعتش کم میشود. البته تامین تجهیزات جزو دستور کار و سفارش خرید در سالهای گذشته نیز بوده است اما به دلیل کمبود بودجه، راه آهن قادر به خرید این تجهیزات نبوده است.
رییس کمیسیون عالی سوانح با تاکید بر اینکه در این حادثه لوکوموتیوران، پیمانکار بازسازی خط و راهآهن مقصر بودند درباره اینکه چه تعداد از مقصران در بازداشت و تحت بازجویی هستند، گفت: چندین نفر از شرکت بازسازی خط در بازداشت بودند که برخی از آنها با وثیقه فعلا آزاد هستند.
اسماعیلی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اگر بیل مکانیکی با نقص فنی مواجه شده و تعمیر آن مدت زمان مشخصی نیاز داشته است، چرا از طریق وسایل ارتباطی مانند بیسیم به ایستگاه قبل یا قطار اطلاع رسانی نشده است؟ افزود: اتفاقاً ارتباط بیسیمی وجود داشته و پیمانکار بیل مکانیکی از زمان رسیدن قطار به آن نقطه خبر داشته است حتی یک قطار دیگر را هم در این میان از آن نقطه عبور دادند اما تصور شان این بوده است که بیل مکانیکی قبل از رسیدن قطار تعمیر و جابهجا میشود. همچنین با تصور اینکه قطار در نقطه مورد نظر که حدود دو کیلومتری حضور بیل مکانیکی سرعت خود را تا ۱۵ کیلو کاهش میدهد، به کار خود ادامه داده است تا زمان نزدیک شدن به قطار فرصت بیشتری برای تعمیر بیل مکانیکی خود داشته باشد اما قطار نه تنها تقلیل سرعت را در نقطه تعریف شده، رعایت نکرده بلکه با سرعت بیش از ۱۴۰ کیلومتر به نقطه حادثه در حال نزدیک شدن بود.
اسماعیلی ادامه داد: حتی با این حال راننده بیل مکانیکی به محض رویت قطار سعی میکند آن را از خط خارج کند و در حال خارج شدن کامل از کنار خط بوده که بومِ بیل مکانیکی با با قطار برخورد میکند و آن حادثه دلخراش اتفاق میافتد. یعنی اگر قطار لحظاتی دیرتر به آن نقطه میرسید شاید هیچ وقت این حادثه اتفاق نمیافتد. از سوی دیگر تخلف دیگری که رخ داده این است که پیمانکار با وجود ارتباط بیسیمی برقرار شده و اینکه میدانسته قطار تا حدود ۱۰ دقیقه دیگر به آن نقطه میرسد به تصور اینکه تا آنزمان بیل مکانیکی تعمیر و از خط خارج خواهد شد، در آن نقطه میماند و این تخلف بوده که از سوی پیمانکار بازسازی خط و راننده بیل مکانیکی انجام شده است اما طبق قانون هیچ اجازه برای کار کردن روی خط وقتی که خط آزاد بوده، نداشته است.
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه با توجه به اینکه خط مورد نظر در حال بازسازی بوده آیا نباید تا بازسازی کامل تعطیل میشد یا اینکه اگر سرعت قطار کمتر بود امکان خروج آن از خط وجود داشت، گفت: نمی توان با قاطعیت اعلام کرد که اگر سرعت قطار ۱۵ کیلومتر بود از خط خارج نمیشد اما به دلیل همین مسئله باید لوکوموتیوران سرعت خود را در نقطه مورد نظر تا ۱۵ کیلومتر پایین میآورد به عنوان مثال هنگامی که در قوانین راهنمایی رانندگی در زمانی که خودرو پشت چراغ قرمز حضور دارد، اعلام میشود ممکن است اگر خودرویی چراغ قرمز را رد کند، تصادفی رخ دهد تمت ممکن است اتفاقی هم برایش رخ ندهد. اما پیمانکار مورد نظر طی ماههای گذشته روی همین خط کار کرده بود و همین خط در حال بازسازی بوده است. در عین حال همین خط ریلی زیر بار ترافیکی قرار داشت و هیچ اتفاقی برای آن رخ نداده است. اما خطای دیگری رخ داد که سبب بروز این حادثه شد.
رییس کمیسیون عالی سوانح در پاسخ به سوال دیگری درباره اینکه چه برخوردی با مقصران این حادثه خواهد شد؟ گفت: دستگاه قضایی باید برای برخورد با آنها تصمیم بگیرد البته راهآهن نیز باید تصمیم بگیرد که به عنوان مثال تصمیم بگیرد که به پیمانکار که مشغول بازسازی خط بوده یا به لوکوموتیوران اجازه فعالیت بدهد یا خیر.
انتهای پیام/