بیماری میناماتا (۱۹۵۶)

بیماری میناماتا (به ژاپنی: 水俣病) یک بیماری سیستم اعصاب مرکزی است که در اثر مسمویت با جیوه ایجاد می‌گردد.بیماری میناماتا یک بیماری عصبی است که در اثر مسمومیت شدید با جیوه ایجاد می شود. علائم و نشانه‌ها شامل آتاکسی، بی‌حسی در دست‌ها و پاها، ضعف عمومی عضلانی، از دست دادن بینایی محیطی و آسیب به شنوایی و گفتار است. در موارد شدید، جنون، فلج، کما و مرگ در عرض چند هفته پس از شروع علائم به وجود می آیند. یک شکل مادرزادی این بیماری بر جنین‌های داخل رحم تأثیر می‌گذارد و باعث میکروسفالی، آسیب مغزی گسترده و علائمی شبیه به فلج مغزی می‌شود.

تاریخچه

در اوایل ۱۹۵۰ ساکنین محلی ساحل شهر میناماتا در استان کوماموتو در ژاپن متوجه رفتارهای عجیب و غریبی در حیوانات آن منطقه شدند. گربه‌ها حرکاتی عصبی از خودشان نشان می‌دادند و به‌طور ناگهانی جیغ می‌کشیدند، پرندگان از آسمان سقوط می‌کردند و علایم بیماری همچنین در ماهیها و صدفها هم مشاهده شد که جزء مهمی در برنامهٔ غذایی قشر ماهیگیران بود. مردم محلی نام این بیماری را در ابتدا بیماری رقص گربه‌ها (به ژاپنی: 猫踊り病) نامیده بودند. علایم این بیماری با مشکلاتی در راه رفتن، سخن گفتن، بینائی، شنوائی، بی‌حسی اعضای بدن، گرفتگی عضلانی و همچنین ازدست دادن هوشیاری و تعادل در ساکنین این منطقه در سال ۱۹۵۶ شروع شد.

کشف بیماری

در روز اول ماه مه سال ۱۹۵۶ میلادی، مدیر بیمارستان کارخانه شرکت چیسو در شهر میناماتا به مقامات محلی بهداشت عمومی «شیوع یک بیماری ناشناخته سیستم اعصاب مرکزی» را گزارش نمود. این روز بعدها در تاریخ ژاپن به عنوان سالگرد رسمی کشف این بیماری درج گردید. تیم تحقیقاتی دانشگاه کوماموتو دریافت که عامل بیماری می‌بایست مسمومیت غذائی در اثر فلزات سنگین باشد. نهایتاً پس از مدتی کشف شد که عامل اصلی بیماری میناماتا مصرف مواد غذائی آلوده به جیوه آلی بوده‌است.

دست یک فرد مبتلا به بیماری میناماتا

اولین مورد بیماری میناماتا در استان کوماموتو و در سال ۱۹۵۶ گزارش شد. پس از یک بررسی گسترده، بیماری میناماتا به عنوان یک مسمومیت با فلزات سنگین، به ویژه مسمومیت با متیل جیوه شناخته شد که از طریق خوردن ماهی‌های آلوده به متیل جیوه از خلیج میناماتا منتقل می‌شود. متیل جیوه درون ماهی آلوده به سیستم عصبی مرکزی بیمار آسیب دیده حمله کرده و باعث بروز علائم مختلفی می‌شد.

علائم بیماری میناماتا

• بی‌حسی در بازو و پا
• اختلال در تعادل
• خستگی
• وزوز گوش
• دید تونلی
• از دست دادن شنوایی
• کاهش مهارت‌های ارتباطی (گفتار نامفهوم)

اکثر بیماران مبتلا به میناماتا ترکیبی از علائم را نشان می‌دادند.

شرکت چیسو

منبع این بیماری در منطقه خلیج میناماتا و علت آن، تخلیه متیل جیوه توسط شرکت چیسو به خلیج میناماتا بود. متیل جیوه، یک محصول جانبی در ساخت محصولات این شرکت بود؛ به همین علت، متیل جیوه به عنوان ضایعات شیمیایی به خلیج میناماتا ریخته می‌شد. در نهایت، شرکت چیسو موظف شد که به کلیه بیماران مبتلا به میناماتا غرامت پرداخت کند.

حامیان سلامت و ایمنی نیروی کار

پیامدهای بیماری میناماتا

در سال ۱۹۷۰، قانون کنترل آلودگی آب ژاپن، که بیان می‌کند که تمام کارخانه‌ها طبق قانون موظف به تنظیم مقررات دفع مواد شیمیایی خطرناک هستند، تصویب شد. در سال ۱۹۷۷، دولت ژاپن وظیفه پاکسازی خلیج میناماتا را بر عهده گرفت و ۱٫۵ میلیون متر مکعب لجن آلوده به متیل جیوه را از ته خلیج خارج کرد و از آنها برای بازیابی بیش از ۵۰ هکتار از خلیج به همراه خاک غیرآلوده استفاده کرد. سپس در سال ۱۹۹۷، پس از ۱۴ سال و ۳۵۹ میلیون دلار هزینه، فرماندار استان کوماموتو محیط خلیج میناماتا را امن دانست.

تصویر توموکو و مادر در حمام که نشان دهنده تأثیرات مخرب بیماری میناماتا بر بدن انسان است.

منبع آلودگی

شرکت چیسو مواد زاید فلزی سنگین را به داخل دریا خالی می‌کرده‌است. این شرکت ترکیبات سولفات جیوه را به عنوان کاتالیزور در سنتز استالدهید بکار می‌برد. یکی از محصولات این واکنش، متیل جیوه، یک ترکیب آلی و بسیار سمی جیوه بوده‌است. هرچند پس از کشف علت بیماری، شرکت چیسو اعلام نمود فیلتری را برای تصفیه فاضلاب صنعتی تعبیه نموده، اما این کارخانه استفاده از این واکنش سنتزی و روانه نمودن جیوه سمی به آب دریا را تا سال ۱۹۶۸ میلادی ادامه داد و تلاشهای قربانیان بیماری و مردم محلی در متوقف نمودن روند آلودگی تا آن زمان بی‌نتیجه ماند. بعدها مشخص گردید فیلتر نصب شده در پاکسازی آب از جیوه آلی بی تأثیر بوده‌است.

قربانیان

تا ماه مارس سال ۲۰۰۱، ۲۲۶۵ تن به‌طور رسمی به عنوان قربانی بیماری میناماتا تأیید شده‌اند. از این تعداد، ۱۷۸۴ نفر جان خود را از دست داده‌اند. بیش از ده هزار نفر از شرکت چیسو غرامت مالی دریافت کرده‌اند، اگر چه آن‌ها به عنوان قربانیان رسمی شناخته نمی‌شوند. یک مطالعه اپیدمیولوژیک کاملی بر روی تأثیرات دقیق این بیماری هرگز انجام نشده‌است و تنها بیمارانی تا کنون به رسمیت شناخته شده‌اند که به‌طور داوطلبانه به شورای مربوطه مراجعه نموده‌اند و درخواست صدور گواهینامه جهت اقدام برای غرامت مالی نموده‌اند. بسیاری از قربانیان بیماری میناماتا در سال‌های دور با تبعیض و طرد از جامعه مواجه بوده‌اند و تا مدت زیادی نیز در دهه شصت میلادی مردم عادی بیماری آن‌ها را واگیردار فرض می‌نموده‌اند. یکی از دلائل این تبعیض این بوده‌است که بسیاری از مردم محلی به شرکت چیسو به عنوان منبع کسب درآمد خود وفادار بوده و مدافع سیاست‌های آن بوده‌اند. دولت ژاپن در سال ۲۰۰۹ میلادی موظف به حمایت از حداقل چهل هزار تن قربانی غیررسمی (بدون تاییدیه رسمی) گردید. در سال ۲۰۱۰ نیز گروهی متشکل از ۲۱۲۳ تن از فربانیان تأیید نشده از طرف دادگاه مستحق دریافت غرامت شناخته شدند. موزه‌ای در شهر میناماتا، برای بزرگداشت قربانیان و انتقال درسهای آموخته شده در این حادثه به همگان در سال ۱۹۹۳ میلادی احداث شده که ظرف دودهه پس از احداث بیش از ۸۰۰ هزار نفر بازدید کننده داشته‌است. در روز اول ماه مه سال ۲۰۱۰ میلادی یوکیو هاتویاما نخست‌وزیر وقت کشور ژاپن با شرکت در مراسم پنجاه و چهارمین سالگرد کشف این بیماری گفت، مسئله بیماری میناماتا را پایان یافته تلقی نمی‌کنیم. وی اولین نخست‌وزیر ژاپن بود که در این مراسم یادبود شرکت کرده و از همه قربانیان و رنج دیدگان این بیماری، عذرخواهی نمود.

انتهای پیام/