بررسی پرتوزایی محیطی در مصالح ساختمانی مصرفی شهرستان اراک

فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست

دوره ۱۹ ، (ویژه نامه شماره ۵) – شماره پیاپی ۵ ، تابستان ۱۳۹۶

نویسندگان: رضا پور ایمانی ، وحید حیدری

چکیده:

زمینه و هدف : انسان ها همواره در معرض پرتوهای یون ساز قرار دارند. یکی از منابع این پرتوها، تابش های هسته ای مربوط به ویژه هسته – های پرتو زای موجود در آب ، خاک، سنگ ، از جمله مصالح ساختمانی است . پرتوهای یون ساز برای موجودات زنده مضر هستند و باعث بروز بیماری های مختلف و گاها ناهنجاری های ژنتیکی میگردند. از این رو بررسی پرتوزایی مصالح ساختمانی از اهمیت زیادی برخوردار است .

روش بررسی: در این پژوهش ١٨ نمونه مصالح ساختمانی در اراک مورد مطالعه قرار گرفت . فعالیت ویژه هسته هـای پرتـو زای طبیعـی از روش بیناب نگاری گاما و با استفاده از آشکارساز فوق خالص ژرمانیومی (HPGe) مدل GCDBSI٣٠١٩۵  با بازدهی نسبی ٣٠% تعیین گردید. مقـدار فعالیت معادل رادیم ، شاخص خطر پذیری داخلی و خارجی، آهنگ دوز موثر سالیانه داخلـی و خـارجی و آهنـگ دز جـذبی برای کلیه نمونه ها محاسبه شد.

یافته ها: فعالیت ویژه هسته های پرتـو زای Ra٢٢۶، Th٢٣٢ و K۴٠ در ایـن نمونـه هـا بـه ترتیـب از٠/٣٢< تـا ١/۴۴±١۴٣/۵٠، ٠/٨۶< تـا ٢/٠١±١٧۵/٩۵ و ٢/١٢< تا ٧/٢٩±١٠٢١/۶٠ بر حسب  Bq/kg   تغییر مـیکنـد. میـزان آهنـگ دوز جـذبی در نمونـه هـا از ٢٠/٢١ تـا ٢٢٠/۶١ بر حسب nGy/h متغیر میباشد. مقدار آهنگ دوز موثر سالیانه داخلی  و خارجی به ترتیب از ٠/١ تا ١/٠٨ و ٠/٠٢ تـا ٠/٢٧  بـر حسب (mSv/y)  به دست آمد. هم چنین مقدار شاخص خطر پذیری داخلی و خارجی در نمونه ها به ترتیب از ٠/٠١ تا ١/۶١ و ٠/٠٠۴ تـا ١/٣٠ محاسبه گردید.

بحث و نتیجه گیری: با توجه به مقادیر به دست آمده کمترین مقدار فعالیت معادل رادیوم برای نمونـه گـچ با کـد GSS  برابـر ١/٧٣<  و بیشترین مقدار  برای نمونه پوکه معدنی قروه با کد PMQ برابر ٣/۴٢± ۴٧٩/٨٨ حاصل شد. حداکثر مقدار مجاز فعالیـت معـادل رادیـوم  (Raeq)Bq/kg ٣٧٠  می باشد که تنها نمونه  PMQ  از آن تجاوز می کند. نتایج این تحقیق نشان میدهد که اکثر مصالح مصـرفی در ساختمان سازی خطری برای ساکنین ایجاد نمی کنند.

واژه های کلیدی: فعالیت ویژه ، آشکارساز HPGe ، مصالح ساختمانی ، پرتوزایی محیطی

 << ادامه مطلب را در فایل پیوست مطالعه فرمایید >>