بررسی متغیرهای اثر گذار بر پیش‌بینی رفتار ایمنی کشاورزان ، بر اساس مدل تلفیقی رفتار برنامه‌ریزی‌شده و تئوری اعتقاد بهداشتی

توضیحات :

مجله علمی پژوهشی سلامت کار ایران

دوره ۱۷ – شماره ۱ – سال ۱۳۹۹

نویسندگان : مجتبی سوختانلو ، مسلم سواری

چکیده :

زمینه و هدف: در طی سال‎های اخیر، رشد علف‏های هرز و افزایش مقاومت آفات سیب ‏زمینی (Solanum tuberosum L) نسبت به سموم شیمیایی، در دشت اردبیل قابل توجه بوده است. از آنجا که قالب کشاورزان سیب‏ زمینی‏ کار در منطقه، خرده مقیاس بوده و شناخت صحیحی نسبت به خطرات ایمنی سموم شیمیایی کسب نکرده‏ اند، توجه به رفتار ایمنی بیش از گذشته مورد اغماض قرار گرفته است. لذا هدف تحقیق، بررسی متغیرهای اثرگذار بر پیش‏ بینی رفتار ایمنی کشاورزان سیب ‏زمینی ‏کار دشت اردبیل، بر اساس مدل تلفیقی رفتار برنامه ‏ریزی‏ شده و تئوری اعتقاد بهداشتی بود.

روش بررسی: این تحقیق از نوع توصیفی-پیمایشی بوده که در سال ۱۳۹۸ انجام شد. به روش نمونه ‏گیری چندمرحله‏ای با انتساب متناسب، ۳۷۰ کشاورز با کمک جدول بارتلت و همکاران انتخاب شدند. ابزار تحقیق، پرسشنامه ‏ای ساختاریافته بود و متغیرهای اصلی مربوط به دو مدل پرکاربرد در برآورد رفتار ایمنی (رفتار برنامه‏ریزی‏شده و تئوری اعتقاد بهداشتی) در قالب یک مدل تلفیقی تعیین شد. بروز رفتار ایمنی نیز در چهار مرحله تهیه و انبارداری، آماده ‏سازی، استفاده و پس از استفاده از سموم شیمیایی در مدل گنجانده شد. نهایتاً به کمک مدل معادلات ساختاری و نرم‎افزارهای SPSS_۱۸ و AMOS_۲۰، ضمن تعیین برازش کلی مدل و مهم‏ترین مرحله بروز رفتار ایمنی، متغیر‏های تبیین‏ کننده رفتار ایمنی در میان کشاورزان بدست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده‏ها نیز، از فرمول محاسبه سطوح رفتار ایمنی، مدل‏یابی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر استفاده شد.

یافته ‏ها: مطابق نتایج، غالب کشاورزان (۰/۳۳ درصد)، دارای رفتار ایمنی نسبتاً ناایمن بودند. تحلیل مدل معادلات ساختاری نشان داد برازش مدل تلفیقی برای پیش‏بینی رفتار ایمنی کشاورزان مطلوب بدست آمد و در مجموع مدل پیشنهادی توانست تا ۷۳ درصد قدرت تبیین‏ کنندگی برای پیش ‏بینی بروز رفتار ایمنی را ایفا نماید. این مدل توانست بیشترین تبیین برای رفتار ایمنی را در مرحله “استفاده از سموم شیمیایی” (با ۶۸ درصد قدرت تبیین‏ کنندگی) نشان دهد. مهم‏ترین متغیرهای تبیین‏ کننده در بروز رفتار ایمنی نیز، به ترتیب مربوط به دانش (^**۳۵/۰=β)، نگرش (^**۵۷/۰=β) و اشاره به عمل (^**۳۵/۰=β) بود؛ اما تأثیر سه متغیر سن، ارزش بهداشتی و موانع درک‏شده در مدل معنی‏دار بدست نیامد. همچنین، بهترین مسیرهای تبیین‏کننده در بروز رفتار ایمنی، به ترتیب مربوط به مسیر نیت منجر به رفتار ایمنی (۸۵۰/۰)، اشاره به عمل منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (۲۹۷/۰)، نگرش منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (۱۷۸/۰) و هنجارهای ذهنی منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (۱۷۸/۰) بدست آمد.

نتیجه ‏‏گیری: مدل تلفیقی تحقیق می‏تواند در حد قابل قبولی تبیین‏ کننده بروز رفتار ایمنی در همه مراحل بکارگیری سموم شیمیایی (به ویژه مرحله استفاده از سموم شیمیایی) در میان کشاورزان باشد. اولویت دهی به برنامه ‏های آموزش کشاورزان جهت بهبود دانش در بکارگیری سموم شیمیایی و استفاده از رسانه ‏های محلی و ارتباط جمعی برای بهبود نگرش و اشاره به عمل، می‏تواند نقش مؤثری بر ارتقای رفتار ایمنی کشاورزان داشته باشد. جلب مشارکت و همراهی معتمدان محلی، تعاونی‏ های تولیدی و تشکل‏ های کشاورزی جهت بهبود هنجارهای ذهنی کشاورزان در راستای ارتقای رفتار ایمنی بسیار اثرگذار خواهد بود.

واژه‌های کلیدی : آفت‌ کش‌ ها ، رفتارهای مخاطره‌ آمیز سلامتی ، کشاورزان‌ ، عوامل اجتماعی تعیین‌ کننده سلامت

<< ادامه مطلب را در فایل پیوست مطالعه فرمایید >>

لطفا برای دانلود مقاله ” بررسی متغیرهای اثر گذار بر پیش‌بینی رفتار ایمنی کشاورزان ، بر اساس مدل تلفیقی رفتار برنامه‌ریزی‌شده و تئوری اعتقاد بهداشتی ” از لینک زیر استفاده نمایید.

دانلود فایل