توضیحات :
مجله علمی پژوهشی سلامت کار ایران
دوره ۱۷ – شماره ۱ – سال ۱۳۹۹
نویسندگان : سحر رحیمیان اقدم ، عبدالرسول صفائیان ، یحیی رسول زاده ، سید شمس الدین علیزاده
چکیده :
زمینه و هدف: استرس شغلی به عنوان یکی از مسائل مهم تأثیرگذار بر سلامتی، عملکرد و ایمنی در صنایع، شناخته شده است. کارگران در محیط کار با عوامل استرسزای مختلفی از جمله روابط و تنش های میان کارکنان، بار کاری سنگین، ساعات طولانی کار، طراحی ضعیف شغل، ابهام یا تضاد در نقش کارکنان در سازمان، پشتیبانی و حمایت ضعیف، سرعت بالای کار و … مواجه هستند. در این میان، تقاضاهای شغلی مانند بار کاری، خصوصیات فیزیکی محیط کار و همچنین میزان و نحوه کنترل بر شغل از جمله عواملی هستند که تأثیر به سزایی در زندگی فردی و شغلی کارگران دارند. تقاضاهای شغلی بیش از حد توان و پایین بودن میزان کنترل بر شغل می تواند منجر به افزایش احساس بی حوصلگی و خطا در عملکردهای شناختی گردد که خود از علائم خستگی می باشند. این پژوهش، با هدف بررسی روابط میان عوامل استرسزای شغلی به ویژه تقاضا و کنترل با خستگی در طول روز کاری انجام شده است.
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی-تحلیلی، ۳۳۸ نفر از کارگران صنایع تولیدی مختلف در شهرستان تبریز و با روش نمونه گیری هدفمند در دسترس انتخاب شدند. جهت جمعآوری اطلاعات، ۱۴ سوال مربوط به زیرفاکتورهای تقاضاهای شغلی و کنترل شغلی از پرسشنامه معتبر استرس شغلی HSE، پرسشنامه عوامل دموگرافیک و همچنین چک لیست خستگی طراحی شده در این مطالعه استفاده گردید. در چک لیست خستگی، کارگران میزان خستگی خود را در ساعات مشخص شده که از ساعت ۷:۰۰ صبح شروع گشته و در ساعت ۱۸:۰۰ پایان می یافت، بین بازه صفر تا ده علامت می زدند. جهت آنالیز آماری، روز کاری به سه دوره زمانی چهار ساعته تقسیم گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و Minitab و با کمک آزمونهای کولموگروف-اسمیرنوف جهت بررسی نرمال بودن دادهها، آزمون موخلی جهت بررسی ماتریس کوواریانس، آزمون اندازه های تکراری جهت بررسی خستگی میان دوره های زمانی و آزمون کنترل متغیرها برای کنترل متغیرهای مخدوشگر انجام گرفت.
یافته ها: میانگین سنی افراد در این مطالعه حدود ۳۷ سال بوده و اکثریت شرکتکنندگان این مطالعه را کارگران مرد تشکیل داده بودند. حدود ۵۲ درصد از کارگران دارای سابقه کاری بیش از ۱۱ سال بوده و ۶۲ درصد از شرکتکنندگان در شیفت ثابت مشغول به کار بودند و به طور میانگین، ۲۰۳ ساعت در طول یک ماه کار می کنند. طبق نتایج مطالعه، متغیر تقاضا دارای رابطه معنیدار با خستگی بر اساس زمان بوده (۰۰۱/۰p<) و خستگی با افزایش تقاضاهای شغلی افزایش یافته (۰۰۱/۰p<) است. همچنین، رابطه معنیدار میان متغیر کنترل و خستگی نشان داده شده است (۰۰۱/۰p<). طبق نتایج، خستگی با افزایش کنترل شغلی کاهش یافته است (۰۰۱/۰p<). همچنین نتایج، با سپری شدن زمان از شروع روز کاری، افزایش در میزان خستگی را نشان داده است (۰۰۱/۰p<).
نتیجه گیری: استرس شغلی تأثیرات ناگوار بسیاری بر جنبه های مختلف زندگی بشر داشته است و خستگی شغلی یکی از عواقب منفی ناشی از آن می باشد. طبق نتایج این مطالعه، خستگی پدیده ای است که با انجام فعالیتهای کاری و تداوم آن شروع گردیده و با گذشت زمان از لحظه شروع کار افزایش می یابد. حال اگر در محیط کار، میزان مواجه کارکنان با عوامل استرس زایی همچون فشار زمانی، فشار کاری و دیگر تقاضاهای شغلی بیش از حد توان، افزایش یابد و یا کنترل افراد بر نحوه انجام وظایف و کارها کاهش پیدا کند، این امر باعث افزایش شدت خستگی در کارگران می گردد.
واژه‌های کلیدی : خستگی ، استرس شغلی ، محیط کار ، بار کاری
<< ادامه مطلب را در فایل پیوست مطالعه فرمایید >>
لطفا برای دانلود مقاله ” بررسی تغییرات خستگی در طول روز کاری بر اساس استرس شغلی : نقش تقاضاهای شغلی و کنترل شغلی در بروز خستگی ” از لینک زیر استفاده نمایید.
