ارزیابی ریسک خطوط لوله انتقال نفت و گاز بر مبنای روش Bow tie فازی شده

مقدمه: امروزه ۶۰% از منابع انرژی در دنیا را نفت و گاز تشکیل می ­دهد. حمل و نقل نفت خام و محصولات آن به روش­ های مختلفی انجام می­ شود که از این میان بیشترین سهم انتقال، بر عهده لوله ­های انتقال می ­باشد. با توجه به گستردگی خطوط در مناطق مختلف تاسیساتی و یا حتی مسکونی و هم‌چنین پتانسیل بالای آسیب پذیری، ایمنی خطوط لوله و رعایت اصول مدیریت ریسک آن از اهمیت ویژه ­ای برخوردار است. یکی از روش­ های تعیین سطح ایمنی، ارزیابی ریسک به روش Bow-tie است. روش Bow-tie یک روش کیفی نیمه کمی‌ است که داده‌های آن  از طریق نظرسنجی از متخصصین اجراء می‌شود.

روش کار: در این تحقیق  از روش  Bow-tie در تلفیق با  منطق فازی با به‌ کارگیری روش مقیاسی لیکرت جهت کمی‌ سازی داده‌های کیفی(زبانی) به منظور  کاهش عدم قطعیت ارزیابی ریسک خطوط لوله شماره ۱۰ گاز آماک و ۱۲۲ نفت بنگ ستان استفاده شد، به طوری که ابتدا عوامل تأثیرگذار بر ایمنی خطوط  انتقال از طریق تهیه چک لیست  مشخص گردید و سپس با استفاده از روش ذکر شده اقدام به ارزیابی ریسک خطوط لوله مورد مطالعه شد.

نتیجه‌ گیری: یافته ­های تحقیق نشان داد که عوامل آسیب شخص ثالث ، نقص اولیه در مواد و ساخت خط لوله با احتمال شکست ۰۴۸۴/۰ دارای بالاترین درصد اهمیت ( معادل ۳۲/۱۲ %) در تخریب خط لوله‌های انتقال گاز و نفت می‌باشند. افزون بر این، اثرات سمی‌ و آسیب محیط زیست با احتمال رخداد ۰۰۳۲۷/۰۰ ، از بارزترین پیامدهای ناشی از نشت نفت و گاز از خطوط لوله ­های انتقال بر اساس روش درخت پیامد هستند. براین اساس و با لحاظ  مهم‌ترین عوامل موثر شناسایی شده در تخریب خطوط انتقال گاز و نفت و اصلی­ ترین پیامد ناشی از آن­ ها، اقدام به ارایه دستورالعمل بهینه کاهش پیامدهای بالقوه و کنترل آن‌ها با تأکید بر حذف علل احتمالی آن‌ها شده است.