آنالیز مطالعات شناسایی خطر و ارزیابی ریسک با رویکرد ارزیابی راهکارهای کنترلی از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۶ در ایران : یک مرور سیستماتیک

توضیحات :

مجله علمی پژوهشی سلامت کار ایران

دوره ۱۶ – شماره ۶ – سال ۱۳۹۸

نویسندگان : مصطفی پویاکیان ، اشکان خطابخش ، محمد جواد جعفری

چکیده :

زمینه و هدف: امروزه رشد و پیچیدگی روز افزون فناوری و صنعت، در طول چند دهه اخیر سبب ایجاد تغییرات گسترده‌ای شده است. این تغییرات علاوه بر آثار مثبت و ارزشمند خود، سبب بروز حوادث صنعتی ناگوار اثرگذار برروی زندگی انسان و محیط زیست نیز گردیده است. حوادث شغلی از دیرباز یکی از علل اصلی مرگ­ و میر و تحمیل هزینه­ های سنگین به اقتصاد کشورها بوده ­است. مطالعات متنوعی بمنظور شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک انجام شده ­است. اما بنظر میرسد مطالعه ­ای بصورت سیستماتیک به بررسی جامع آن­ها نپرداخته­ است. لذا هدف مطالعه حاضر، بررسی جامع و سیستماتیک مقالاتی با رویکرد شناسایی خطر، ارزیابی و کنترل ریسک، بمنظور فراهم آوردن اطلاعات ارزشمند برای محققان، شناسایی خلاءهای موجود با توجه ویژه به ارزیابی راهکارهای کنترلی و پیشنهاد زمینه ­های مطالعاتی جدید می ­باشد.

روش بررسی: مقالات بصورت مرورسیستماتیک در مجلات مصوب علمی فارسی در بازه­ ی زمانی ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۶ مورد بررسی قرار­ گرفتند. با توجه به هدف تنها مقالاتی مورد بررسی قرار گرفتند که به شناسایی خطرات، ارزیابی و کنترل ریسک ایمنی شغلی در سازمان­ ها پرداخته بودند. در نهایت از تعداد ۵۵۸ مقاله استخراج شده، ۳۲ مقاله انتخاب شد. بمنظور استخراج اطلاعات علاوه بر بررسی عنوان، چکیده و نتایج، در مواردی که اطلاعات مورد نیاز از بخش‌های مذکور بدست نمی‌آمد، از متن کامل مقالات استفاده شد. از جمله اطلاعاتی که از مقالات استخراج و ثبت گردید، می‌توان به عنوان مقاله، سال انتشار، عنوان مجله، صنعت، منطقه، روش شناسایی خطر، روش ارزیابی ریسک، راهکارهای کنترل ریسک و مبنای انتخاب و ارزیابی آن‌ها اشاره نمود.

یافته ­ها: در این بررسی در کل ۱۲ روش شناسایی خطرات تعیین شدند. دو روش JSA و FMEA پرکاربردترین روش های شناسایی خطرات بودند. در این مطالعه در کل ۱۸ روش ارزیابی ریسک شناسایی شد. دو روش RPN و MIL-STD-882E پراستفاده‌ترین روش‌های ارزیابی ریسک بودند. در برخی از مطالعات تفاوت فرایندهای شناسایی خطر و ارزیابی ریسک درک نشده و به اشتباه به جای یکدیگر به کاربرده شده­ اند. بررسی مطالعات نشان داد گرایش روش ­های ارزیابی ریسک به سمت ترکیب شدن با منطق فازی بمنظور مدیریت ابهام و عدم­ قطعیت در قضاوت­ های کلامی می­ باشد. در بخش راهکارهای کنترل ریسک ۷۵% از مقالات بررسی شده به ارائه راهکارهای کنترلی بمنظور کنترل خطرات پرداخته ­اند و تنها ۲۵% از ارائه راهکارهای کنترلی خودداری کرده ­اند. اکثر مطالعات به ارزیابی راهکارهای کنترلی پیشنهاد شده نپرداخته و یا از روش ­های فاقد پشتوانه تئوریکی تک معیاره استفاده نموده­ اند.

­نتیجه ­گیری: بررسی مطالعات نشان داد، راهکارهای کنترلی براساس روشی که دارای پشتوانه تئوریکی لازم و مبتنی بر الگوهای کنترل خطرات همچون الگوی مثلث کنترل خطرات، ماتریس کنترل خطرات هیدن و … باشد، مورد بررسی قرار نگرفته ­اند. لذا می­توان نتیجه ­گرفت، فرایند مدیریت ریسک بصورت ناقص در حال اجرا می­ باشد. لذا پیشنهاد می­گردد، روشی ساختارمند و دارای پشتوانه تئوریکی لازم براساس الگوهای کنترل خطرات و با استفاده از روش ­های تصمیم ­گیری چند معیاره تحت شرایط فازی، براساس طیف ­بندی مشخص پارامترهای موثر بر ارزیابی راهکارهای کنترلی ارائه گردد.

واژه‌های کلیدی : شناسایی خطر ، مرور سیستماتیک ، ارزیابی ریسک ، ارزیابی راهکارهای کنترلی ، شغلی

<< ادامه مطلب را در فایل پیوست مطالعه فرمایید >>

دانلود فایل