مطالعۀ ارگونومیک پارامترهای تایپوگرافی در قلم های نوشتاری فارسی

مقدمه: گسترش روزافزون محاورات نوشتاری در دنیای مجازی از یک طرف، و فراگیر شدن زبان انگلیسی در این فضا از طرف دیگر، بهره گیری از زبان فارسی را، حتی در بین فارسی زبانان، در این رابطه محدود نموده است. نبود داده های تجربی پیرامون کیفیت خوانایی و روان خوانی در متون چاپی و الکترونیک فارسی، تئوری مقدماتی انجام این تحقیق بود، که با هدف بررسی ارتباط سبک قلم (فونت) و کارایی قرائت، مورد طراحی و اجراء قرار گرفت.

مواد و روشها: ۸۴ نفر دانشجوی فاقد مشکلات بصری در این مطالعه شرکت نمودند. فونت های پرکاربرد فارسی با اندازه و نسبت مساحت پیکسلی یکسان، جهت انجام دو تست خوانایی با استفاده از تکنیک تشخیص سریع کلمه، و روان خوانی با بهره گیری از تکنیک جستجوی کلمه­ ی هدف، در شرایط یکسان تعامل بصری مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند.

یافته ها: بررسی های آماری ارتباط معنی داری میان پارامترهای تایپوگرافیک فونت های فارسی و کارایی قرائت (بمانند زبان انگلیسی) نشان دادند. از بین ۶ فونت رایج انتخاب شده، قلم “یکان” بالاترین میزان خوانائی t (۸۳)= -۲.۶۹۴, p=۰.۰۱۲ و قلم “زر” بهترین روان خوانی t (۸۳)= -۲.۱۹۴, p=۰.۰۳۷ ، را دارا بودند.

نتیجه گیری: بطور کلی، رویکرد متخصصین خط و نوشتار زبان فارسی پیرامون دسته بندی قلم ها، مؤید یافته های تحقیق فعلی می باشد. به بیان دیگر، فونت های پرکاربرد فارسی مربوط به طراحی متن دارای بهترین نرخ روان خوانی نسبت به فونت های دیگر دسته های نوشتاری بوده، و قلم های رایج جهت نمایش نیز دارای بالاترین میزان تشخیص یا خوانایی می باشند.

واژه‌های کلیدی : خوانایی ، روان خوانی ، فونت ، کارایی قرائت