برنامه ریزی کاربری زمین و چگونگی تاثیر آن در کاهش آسیب پذیری شهر در برابر زلزله

فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست

دوره ۱۲ – شماره ۳ –  پاییز ۱۳۸۹

نویسندگان : الهام امینی ، فرح حبیب ، غلامحسین مجتهد زاده

چکیده :
با توجه به افزایش روز افزون جمعیت و ضرورت توسعه مناطق شهری، چگونگی مقابله با بلایای طبیعی، یکی از نگرانی هـای مهـم جوامع شهری می باشد. رشد شهری٣ در حال تغییر مستمر از شرایط زیست انسان  بر زمین است . ابعاد و اندازٔە شهرهای امروز چه از نظـر جمعیت ساکن و چه از حیث وسعت بی سابقه است . تغییرات عمده ای در ابعاد شهرها، نحوه استفاده از زمین و منـابع آن و بـه دنبـال آن اثرات نامطلوب محیطی ناشی از این تغییرات آشکار شده است . بررسی میزان آسیب ها و صدمات ناشی از زلزلـه در شـهرها در بسـیاری از موارد نشان داده است درصد بالایی از صدمات به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به وضـعیت نـامطلوب برنامـه ریـزی و شناسـایی و کـاهش خطرات شهری مربوط می شده است . در واقع می توان گفت علل عمده آسیب ها و تلفات ناشی از زلزله را عـلاوه بـر بـی تـوجهی و سـهل انگاری در رعایت استاندارهای ایمنی سازه ها، در فقدان اصول، برنامه ها و طرح های شهرسازی مناسب نیز می بایسـت جسـتجو کـرد. بـا شناخت نحوه عمل و رفتار زلزله در مناطق شهری و به کارگیری راهبردهـای مناسـب در زمینـه برنامـه هـای منطقـه ای، برنامـه ریـزی و طراحی شهری، می توان خطر زلزله را در مناطق شهری به کمترین میزان کاهش داد. یکـی از جنبـه هـــای مــؤثـــر در جهـت کـاهش آسیب پذیری۴ مناطق شهری در برابر خطر زلزله ، برنامه ریزی کاربری زمین ۵ شهری به عنوان هسته اصلی برنامه ریزی شهری است ، که بـا وارد کردن موضوع ایمنی در برابر خطر زلزله در آن، می توان انعطاف پذیری مناطق شهری را در برابر خطر زلزله ، افزایش داد. مقاله پـیش روی درصدد بیان رابطه کاربری زمین شهری با آسیب پذیری شهر از زلزله است و موضوع اصلی آن تاکید بر لزوم این جنبه از برنامه ریزی شهری است . هدف از این نوشتار ضمن مشخص نمودن راهبردهای برنامه ریزی کاربری زمین ، ارایه سیاست ها و معیارهای منعطف ، سـاده، منطقی و قوی جهت بهسازی بافت شهر۶ در مقابل زلزله است .

واژه های کلیدی : برنامه ریزی کاربری زمین شهری ، بافت شهر ، آسیب پذیری در مقیاس شهر