ارزیابی تطبیقی هفت نمایه خشک سالی هواشناسی با استفاده از روش تحلیل خوشه ای

فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست

دوره ۱۲ – شماره ۱ – بهار ۱۳۸۹

نویسندگان : علی اکبر سبزی پرور ، آزاده کاظمی

چکیده :

این مطالعه با هدف مقایسه چند بعدی هفت نمایه خشک سالی هواشناسی و با استفاده از آمار بارندگی یک دوره آبی ٣۵ سـاله (١٣۴۶-١٣۴۵ تا١٣٨٠-١٣٧٩) در ٢٢ ایستگاه استان همدان انجام یافته است . نمایه های خشـک سـالی مـورد بررسـی عبارتنـد از: نمایـه دهک ها (DI); نمایه درصد نرمال بارندگی (PNPI); نمایه معیار استاندارد Z( Z); نمایه ناهنجاری بارش (RAI); نمایه بارش استاندارد شده (SPI); نمایه Z چینی (CZI) و نمایه Z چینی تعدیل یافته (MCZI). پس از محاسبه نمایه هـای خشـک سـالی فـوق در مقیـاس زمانی مورد نظر، نتایج بر اساس معیارهای شباهت توالی سال های خشک ، نرمال و تـر بـا اسـتفاده از روش تحلیـل خوشـه ای  Cluster) (analysis، و همبستگی آماری بین نمایه ها، دسته بندی و مورد ارزیابی  قرار گرفت . بررسی ها از دیدگاه تحلیل خوشـه ای نشـان داد کـه سنجه های RAI ،Z  و DI از نظر آماری مشابه بوده و در  ارزیابی های خشک سالی نیز در شرایط اقلیمی سرد نیمه خشک استان همـدان به نتایج نسبتا مشابهی ختم می شوند. در ارزیابی روابط همبستگی نیز، نمایـه هـای زوج شـده Z-PNPI،RAI-PNPI ،RAI-Z ،SPI – CZI در اغلب ایستگاه های استان در سطح اطمینان مطلوبی (۵ ٠/٠ >p)  رابطه همبستگی بـالا (٩۵%<R٢) بـا یکـدیگر از خـود نشـان دادند، ولی در تحلیل خوشه ای فقط نمایه های RAI،Z ، و DI در یک گروه قرار گرفتند. محاسبات نشان داد که نتایج معیـارهـای RAI، Z و DI از لحاظ توصیف وضعیت خشک سالی بسیار به هم نزدیک می باشند. بر این اسـاس، معیـارهـای ناهنجـاری بـارش (RAI) ،Z  و دهک ها (DI) به ترتیب به عنوان بهترین سنجه ها جهت ارزیابی
خشک سالی هواشناسی در شرایط اقلیمـی سـرد نیمـه خشـک شـناخته شدند. نتایج حاصل از معیارهای منتخب نشان داد که در سال های ۴٧-۴۶، ۵۶-۵۵، ۶٣-۶٢، ۶٨-۶٧، ٧٠-۶٩، ٧۶-٧۵ و ٧٨-٧٧  خشک سالی های شدید در اغلب نقاط استان اتفاق افتاده است .این نتایج با شواهد واقعی رخ داده (افت شـدید عملکـرد محصـولات کشـاورزی، کاهش سطح آب های زیر زمینی و کاهش دبی رودخانه های استان) مطابقت خوبی نشان داد. علی رغم استفاده همه گیـر نمایـه SPI  در پایش خشک سالی های کشور، در این مطالعه شاخص SPI  جهت ارزیابی خشک سالی هـای هواشناسـی در شـرایط اقلیمـی سـرد نیمـه خشک مناسب تشخیص داده نشد.

واژه های کلیدی : خشک سالی هواشناسی ، نمایه های خشک سالی ، تحلیل خوشه ای ، اقلیم سرد نیمه خشک

 << ادامه مطلب را در فایل پیوست مطالعه فرمایید >>  

لطفا برای دانلود مقاله ” ارزیابی تطبیقی هفت نمایه خشک سالی هواشناسی با استفاده از روش تحلیل خوشه ای ” از لینک زیر استفاده نمایید.