شنوندگان محترم رادیو کاشان، در قسمت قبل شنیدیم که ننه آقا خانوم به خاطر پروژه ارگونومیشون، رفته بودن هندوستان تا از کارخانه یونیون کارباید بازدید کنند و در اونجا درگیر یکی از فاجعه آمیزترین حوادث صنعتی جهان، یعنی حادثه نشت گاز متیل ایزوسیانات یا ام آی سی، از کارخانه یونیون کارباید تو بوپال میشن.
کارخانه یونیون کارباید، یک کارخانه تولید سم حشره کش تو بوپاله که توسط آمریکاییها ساخته شده تا با سم پاشی حشرات، بتونن میزان غذای بیشتری برای هندیها تولید کنند. اما در اثر عدم رعایت اصول ایمنی و ارگونومی، گاز متیل ایزوسیانات از مخزن این کارخانه نشت پیدا میکنه و این گاز مثل یه ابری تمام شهر بوپالو فرا میگیره.
از سال ۱۹۹۸ تا به همین امروز تعداد افراد زیادی در اثر نشت این گاز کشته و یا اینکه دچار بیماریهای صعب العلاج شدند و این میتونه عمق یه فاجعه صنعتی-زیست محیطی رو نشون بده. ننه آقا خانوم در شهر بوپال، با مسئول ایمنی و بهداشت کارخانه یونیون کارباید، آقای مهندس گواردان آشنا میشه و با کمک خانم مهندس یاوری، علت این حادثه رو بررسی میکنه. با هم بریم و بشنویم ادامه این ماجرا رو.
* خب، ننه آقا جان داشتین تعریف میکردین.
– چی چی بگم ننه. دست رو دلم نذار که خونه. ببین مردم بوپال، یه مشت کشاورز بی سواد بودند که این کارخانه همه دودمانشونو به باد داد. خدا میدونه همش تقصیر آمریکاییاست. یک جو عقل تو کله اینا پیدا نمیشه. آخه مادر من، تکنولوژی رو یه جایی میزنن که آدماش باسواد باشن. عقلشون برسه چجوری ازش استفاده کنن و باهاش کنار بیان. آره ننه. طفلیا همه شون تلف شدن.
* ننه آقا شما شب سوم دسامبر اونجا بودین؟
– آره ننه. خاک تو گورشون کنم. الهی خدا حالا دیگه آمریکا رو ورش داره که فضول همه مردم دنیان. اصلا پول پرستن.دلشون که برای کسی نمیسوزه.
* آره آره راست میگین.
– ننه اون شب، نصفه شب کارگرا توی این کارخونه، رفتن لوله ها رو با آب بشورن، آبارو کردن تو مخزن متیل سیاه.
* ننه منظورتون متیل ایزو سیاناته؟
– آره همون که تو میگی.
* وا!! ننه آقا هم چه اسمایی برای خودش میزاره.
– الهی خدا ورش نداره.
* کیو؟
– همین متیل سیاه رو.
* وا!!عجب از دست شما.
– ننه این متیل سیاه، مثل گربه سیاه ی فیشی کرد و همه گاز سمی ها رو تو شهر پخش کرد. مردم بیچاره هم خواب بودن.
علل حادثه بوپال چیا بودند و چگونه میشد از وقوع این حادثه جلوگیری کرد؟ اکثر متخصصانی که حادثه را مورد بررسی قرار دادند، علت مستقیم این حادثه رو، ورود مقادیر زیادی آب به مخازن متیلی ایزوسیانات یا همون ام آی سی اعلام کردند. آب با متیل ایزوسیانات واکنش داشته و سبب افزایش درجه حرارت و فشار داخل مخزن شده. اما چندین سیستم ایمنی موجود، نتونستن از این واقعه پیشگیری کنند. سرانجام سیستم شیر اطمینان مخزن عمل کرده و بخارات متیل ایزوسیانات در محیط آزاد شده. اگر سیستمهای ایمنی چند لایه، طبق طراحی کار میکردند، میتوانست از فاجعه به طور کلی جلوگیری کنه یا حداقل اینکه پیامد حادثه رو کمتر کند.
به عنوان مثال، یه فشارسنج بسیار دقیق که باید افزایش فشار متیل ایزوسیانات را در اطراف شیر اطمینان نشان میداد، در اتاق کنترل وجود نداشته. بلکه در نزدیکی محل شیر در سایت کارخانه قرار داشته و به صورت چشمی در محل کنترل میشده. فشارسنجهای مخازن متیل ایزوسیانات فشار نادرست و پایینی رو نشون میدادند، برای مثال ۲۰ پی اس آی فشار رو، به صورت مثلاً دو پی اس آی نشون میداد. خطای انسانی هم نقش مهمی در وقوع این حادثه داشته که من به دو مورد مهم اشاره میکنم.
ادامه ماجرا را در فایل صوتی زیر دنبال کنید.
برنامه ایمنی با ننه آقا برنامه ای به جهت ارتقای سطح فرهنگ ایمنی و بهداشت حرفه ای در محیط کار است که به همت رادیو کاشان تولید شده است. در هر برنامه ننه آقا به بررسی یک موضوع مرتبط با ایمنی و بهداشت حرفه ای می پردازد.
با تشکر از آقای مهندس عدالت اسپانسر محترم برنامه و آقای دکتر احمدی عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس تهران.
بیشتر بخوانید
🎧 ایمنی با ننه آقا – بررسی و تجزیه و تحلیل حادثه بوپال هند
انتهای پیام/
