دوازدهمین نشست از سلسله نشستهای تخصصی در حوزه مدیریت بحران با موضوع « مدیریت یکپارچه ریسک سوانح» به همت پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت بلایای طبیعی در روز چهارشنبه ۱۲ خردادماه ۱۴۰۰ ساعت ۱۳:۰۰ الی ۱۴:۳۰ با حضور بالغ بر ۲۰۰ نفر از اساتید و علاقهمندان به این حوزه برگزار شد.
در این نشست که به دلیل شرایط حال حاضر کشور و برای رعایت فاصلهگذاری اجتماعی، به صورت برخط برگزار شد، مصطفی محقق هماهنگکننده ارشد مرکز سازمان ملل متحد برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه (اپدیم) و والتر آمان مؤسس و رئیس مجمع جهانی ریسک داووس و طراح سیستم پایش و هشدار بهمن در سوئیس به ارائه بحث پرداختند.
مصطفی محقق: شکاف اصلی مدیریت یکپارچه ریسک سوانح در کشور مرحله سیاستگذاری است
مصطفی محقق هماهنگکننده ارشد مرکز سازمان ملل متحد برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه (اپدیم): شکاف اصلی مدیریت یکپارچه ریسک سوانح در کشور مرحله سیاستگذاری است؛ اقداماتی مانند تدوین قانون مدیریت بحران کشور و نیز سند راهبرد ملی مدیریت بحران و سایر اسناد و آییننامههای ذیل قانون که پژوهشکده سوانح طبیعی با بهرهگیری از نظرات متخصصین تدوین نموده، برای پر کردن این خلأ انجام شده است.
در این نشست، مصطفی محقق هماهنگکننده ارشد مرکز سازمان ملل متحد برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه (اپدیم) به تحلیل و بررسی رابطه سهگانه علوم، سیاستگذاری و اقدام در مدیریت ریسک سوانح پرداخت.
مصطفی محقق در ابتدا سه سؤال اساسی را در این رابطه مطرح کرد که در طول سخنرانی به این سؤالات پاسخ داده شد. این سؤالات به شرح ذیل بود:
– آیا با توجه به همه اقدامات انجامشده در زمینه مدیریت بحران و کاهش ریسک حوادث و سوانح، جامعه ما نسبت به ۳۰ سال پیش، تابآورتر و ایمنتر شده است؟
– آیا معیارها و شاخصهای مناسب برای تحلیل موضوع و پاسخ به این سؤال را میتوانیم داشته باشیم؟
– اگر جامعه نسبت به ۳۰ سال پیش تابآورتر و ایمنتر نشده است، علل و عوامل اصلی آن چیست و مشکل در کجاست؟ در دانش و درک ما از خطر سوانح؟ در سیاستهای ما؟ و یا در اقدامات ما؟
ایشان در ادامه اهداف کلان مدیریت ریسک سوانح را برشمرد و به تبیین متقابل ریسک سوانح و سیاستها و برنامههای توسعه پرداخت و در این رابطه گفت: این تصور که ما در یک چهارچوب ثابت هستیم، نادرست است، چرا که سرعت تولید ریسک به شدت بالا است. ما باید سرعت کاهش ریسک را به قدری بالا ببریم تا بتوانیم به سرعت تولید ریسک برسیم.
محقق عوامل و پیشرانهای کاهش خطر سوانح را در ۵ دسته تابآوری در برابر سوانح، عوامل ایجاد ریسک یا خطر حوادث و سوانح، انواع مخاطرات، انواع آسیبپذیری و در معرض مخاطرات قرار گرفتن شرح داد و هر کدام را به تفصیل بررسی نمود.
ایشان ادامه داد: هدف از تابآوری این است که فرد، جامعه و سیستم پس از حادثه نه تنها باقی بماند، بلکه بتواند کارکردهای اصلی و مهم خود را ادامه دهد.
در ادامه این نشست آنلاین، مصطفی محقق به بررسی تفاوتهای مدیریت جامع ریسک سوانح و مدیریت یکپارچه ریسک سوانح پرداخت و گفت: مدیریت جامع ریسک سوانح شامل کل فرایند و چرخه مدیریت ریسک است؛ از جمله ارزیابی ریسک، اقدامات کاهش آسیبپذیریهای فیزیکی، آمادگی سازمانی و اجتماعی، پایش و هشدار سریع مخاطرات، پاسخگویی اضطراری، بازتوانی و بازسازی.
ایشان ویژگیهای مدیریت یکپارچه ریسک سوانح را شامل مواردی از قبیل چندمخاطرهای بودن، چندبخشی بودن، در نظر گرفتن همه ذینفعان، توجه به ایجاد تابآوری فردی، سیستمی، کارکردی و اجتماعی، مبتنی بر اثر بخشی بلندمدت، مبتنی بر اصل پاسخگویی و مسئولیت قانونی دانست و هر کدام را تشریح نمود.
هماهنگکننده ارشد مرکز سازمان ملل متحد برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه در ادامه به تشریح نمونهای از مدیریت یکپارچه ریسک سیل پرداخت و سپس چهارچوبهای بینالمللی کاهش خطر سوانح شامل اهداف توسعه پایدار، موافقتنامه پاریس در مورد تغییر اقلیم و چهارچوب سندای برای کاهش خطر بلایا را برشمرد و تحلیل کرد.
بیشتر بخوانید
🎥 نشست «مدیریت ریسک سوانح در ایتالیا: برنامه حفاظت مدنی استان پاویا»
سپس محقق مدل رابطه سهگانه علوم، سیاستگذاری و اقدام را ارائه کرد و گفت: علوم به ما کمک میکند به درک و تشخیص مشکلات برسیم، مفهوم جدید سیاستگذاری در سطح بینالمللی این است که ما توافق و اجماع عمومی برای انتخاب راهحلهای مناسب داشته باشیم و بعد از رسیدن به توافق، وارد مرحله اقدام میشویم.
وی ادامه داد: شکاف اصلی در کشور، مرحله سیاستگذاری به معنای توافق و همدلی است. اقداماتی مانند تدوین قانون مدیریت بحران کشور و نیز سند راهبرد ملی مدیریت بحران و سایر اسناد و آییننامههای ذیل قانون که پژوهشکده سوانح طبیعی با بهرهگیری از نظرات متخصصین تدوین نموده، برای پر کردن این خلأ انجام شده است.
مصطفی محقق در پایان چهارچوبها و ابزارهای علمی موردنیاز مدیریت یکپارچه ریسک سوانح، چهارچوبهای سیاستگذاری در مدیریت یکپارچه ریسک سوانح و چهارچوبهای اجرایی و عملی موردنیاز مدیریت یکپارچه ریسک سوانح را تشریح نمود.
والتر آمان: سانحه، ریسکی است که بهصورت صحیح و مناسبی مدیریت نشده است
والتر آمان مؤسس و رئیس مجمع جهانی ریسک داووس و طراح سیستم پایش و هشدار بهمن در سوئیس ضمن تأکید بر اهمیت مرحله پیشگیری در چرخه مدیریت ریسک، اقدامات پیشگیرانه را به دلیل ملاحظات سیاسی دشوار دانست و به این جمله از کوفی عنان دبیرکل سابق سازمان ملل متحد اشاره نمود: «فواید پیشگیری، ملموس نیست و تا زمانیکه سوانح رخ ندهند، متوجه آن نیستیم».
در این نشست والتر آمان مؤسس و رئیس مجمع جهانی ریسک داووس و طراح سیستم پایش و هشدار بهمن در سوئیس در رابطه با این موضوع که چگونه میتوان به مدیریت یکپارچه ریسک و بحران دست یافت، طرح بحث نمود.
آمان در ابتدا به تشریح مفهوم ریسک در ارتباط با مفاهیم مخاطره، ارزش ریسک (تأثیراتی که روی انسانها، محیطزیست، زیرساختها و … دارد) و آسیبپذیری (شدت مخاطره رخ داده) پرداخت. ایشان ادامه داد: سانحه، ریسکی است که به گونه صحیح و مناسبی مدیریت نشده است و عینیت پیدا کرده است.
آمان گفت: اگر بخواهیم این سؤال را پاسخ دهیم که تا چه میزان ایمنی کافی است؟ باید به این نکته توجه کنیم که در ابتدا تحلیل ریسک صورت پذیرد و در ماتریس ریسک مورد بررسی قرار گیرد. این ماتریس از محور عمودی احتمال رویداد و محور افقی تأثیر رویداد تشکیل شده است.
در ادامه این نشست آنلاین، مؤسس و رئیس مجمع جهانی ریسک داووس و طراح سیستم پایش و هشدار بهمن در سوئیس گفت: باید میان این موضوع که چه اتفاقی میتواند رخ دهد و چه اتفاقی قابل قبول است، نوعی توازن ایجاد کنیم و بر اساس آن تمام اقدامات ممکن را مدنظر قرار دهیم و اقدام بهینهتر و مؤثرتر را شناسایی کنیم و بر اساس آن تخصیص منابع صورت گیرد.
آمان ادامه داد: برای کاهش ریسک، تلاشمان این است که در ماتریس ریسک تأثیرات و خسارات را در محور افقی و احتمال وقوع یک رویداد در محور عمودی را کاهش دهیم، البته همیشه این امکان وجود ندارد که بهصورت همزمان تأثیرات و احتمال را کاهش دهیم. برای نمونه میتوانیم با اقداماتی از قبیل آمایش سرزمین و یا پهنهبندی خرد در این زمینه گام برداریم و از ایجاد وضعیتی که موجب تشدید اثر مخاطره میگردد، جلوگیری نماییم. گام بعدی این است که به سمت مدیریت یکپارچه ریسک حرکت نماییم، در چرخه مدیریت ریسک، سه مؤلفه پیشگیری، مداخله و بازتوانی یا احیا وجود دارد. در بخش مداخله میبایست بسیار حرفهای عمل کنیم و برخی از اقدامات بازتوانی را نیز در نظر داشته باشیم. در واقع باید نگاه چرخهای به مدیریت یکپارچه ریسک داشت.
ایشان در ادامه مفهوم پلکان ریسک را مورد بررسی قرار داد و نمونه اقداماتی که در این پلکان میبایست انجام شود را برشمرد. والتر آمان به تشریح بعد تابآوری و اهمیت آن پرداخت و گفت: زمانی که تابآوری افزایش یابد، پیامدها طبیعتاً کاهش مییابد.
آمان ضمن تأکید بر اهمیت مرحله پیشگیری در چرخه مدیریت ریسک، اقدامات پیشگیرانه را به دلیل ملاحظات سیاسی دشوار دانست و به این جمله از کوفی عنان دبیرکل سابق سازمان ملل متحد اشاره نمود: «فواید پیشگیری، ملموس نیست و تا زمانیکه سوانح رخ ندهند، متوجه آن نیستیم».
والتر آمان در پایان به بیان اهداف حفاظت پرداخت و در این رابطه اقدامات مرتبط با ریسکهای منفرد/انفرادی و ریسکهای جمعی را مورد بررسی قرار داد.
پس از ایراد سخنرانی توسط سخنرانان، زمانی به منظور طرح پرسش و پاسخ از سوی شرکتکنندگان اختصاص داده شد که طی آن، پیرامون مباحث مطرحشده بحث و تبادل نظر شکل گرفت.
قابل ذکر است به شرکتکنندگانی که حداقل نیمی از نشست (۴۵ دقیقه) را در این وبینار حضور داشتهاند، گواهی حضور اعطا خواهد شد. گواهیهای این نشست به دلیل شرایط ویژه کشور به واسطه شیوع ویروس کووید-۱۹ به صورت الکترونیک صادر و به آدرس ایمیل شرکتکنندگان ارسال خواهد شد.
انتهای پیام/
