نشست تخصصی «سلامت و بازیابی جسمی پس از سوانح» در روز شنبه ۱۶ تیرماه ۱۴۰۳ توسط پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی و با حضور ۲۵۰ نفر از علاقهمندان و متخصصین این حوزه برگزار شد.
شصتوسومین نشست از سلسله نشستهای تخصصی در حوزه مدیریت بحران با موضوع «سلامت و بازیابی جسمی پس از سوانح» در روز شنبه ۱۶ تیرماه ۱۴۰۳ توسط پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی برگزار شد.
این نشست با سخنرانی دکتر سید علی حسینی رئیس دانشگاه توانبخشی و سلامت اجتماعی، دکتر زهرا عباسی استادیار سلامت در بلایا و فوریتها دانشگاه علوم پزشکی تهران و دکتر آیدا راوریان دکتری کاردرمانی و کارشناس بازتوانی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در پژوهشکده سوانح طبیعی برگزار گردید.
در ابتدا سید علی حسینی، رئیس دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی بر کمتر دیده شدن مسائل و ابعاد مختلف در بازتوانی و توانبخشی پس از سوانح طبیعی تاکید کرد و پرداختن به همه ابعاد همچون بعد جسمانی را ارزشمند قلمداد نمود. حسینی توانبخشی را فرایندی تخصصی با هدف حفظ و توانمند کردن افراد سانحهدیده تعریف کرد و در ادامه اصول توانبخشی را برشمرد. ایشان به تشریح چالشهای اصلی نظامهای سلامت برای ارائه خدمات توانبخشی در کشور از قبیل تولیت چندگانه خدمات توانبخشی، تأمین مالی نامتوازن و سرمایهگذاری ناکافی در حوزه توانبخشی نیز پرداخت.
رئیس دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در ادامه بازتوانی را فرآیند منسجمی برای حمایت از افراد یا جوامع متاثر از حوادث و سوانح در راستای بازسازی فیزیکی افراد، محیط و احیای بهزیستی روانی، اجتماعی و اقتصادی آنان تعریف کرد و با ارائه فرایند و دلایل اهمیت این موضوع، به بیان تجربیات حوزه بازتوانی پرداخت. حسینی به برخی درسآموختههای بازتوانی جسمانی ازجمله برنامهریزی ضعیف برای اسکان دائمی، ساختوسازهای غیراستاندارد، ساختوسازهای دور از ساختار فرهنگی و اجتماعی، مکانیسمهای ضعیف برای مشارکت بازماندگان در بازسازی و توانبخشی، چالشهای توزیع منابع نیز اشاره کرد. در نهایت ایشان برای توانبخشی و بازتوانی پیشنهاداتی همچون نیازمندی این حوزه به برنامه و هماهنگی و نیز در نظرداشتن مجموعهای از عوامل قبل و پس از حوادث و سوانح و بخشهای مختلف بازتوانی (روانی، اجتماعی، جسمی، معنوی، اقتصادی) در برنامههای مذکور داشت. همچنین ایشان خاطرنشان کرد که مداخلات این حوزه نیازمند حضور متخصصانی است که بتوانند با استفاده از ظرفیتهای موجود حداکثر توانمندی و استقلال را برای بازماندگان فراهم کنند.
آیدا راوریان، پژوهشگر و کارشناس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، دومین سخنران این نشست بود. ایشان ابتدا بر اهمیت توانبخشی در بازیابی سلامت جامعه در هر سانحهای تأکید کرد و به ضرورت رسیدگی بهتمامی افراد جامعه در راستای توانبخشی پرداخت؛ چه افرادی که پیش از سانحه دچار ناتوانی و بیماری بودهاند و چه افرادی که پس از سانحه سلامتیشان به خطر افتاده است. راوریان در ادامه بحث، توانبخشی زودهنگام را بر مبنای تعریف WHO همچون کلیدی در ملاحظات گروههای فوریت پزشکی معرفی کرد؛ چرا که توانبخشی زودهنگام و بلافاصله پس از وقوع سانحه مانع ماندگاری و گسترش آسیب در افراد صدمهدیده میشود. وی به لزوم مهارتهای متنوع متخصصان توانبخشی برای مدیریت چالشها در شرایط وقوع بحران اشاره کرد و آموزش به نیروها پیش از وقوع سانحه را شرط اساسی مدیریت بهتر بحران بیان کرد. راوریان تأکید کرد با تبیین ارتباط بین گروههای فوریت پزشکی و توانبخشی زودهنگام، بخشی از تجهیزات پایهای و اولیه برای تیمهای نجات است.
بیشتر بخوانید
برنامه ملی بازسازی و بازتوانی (بند ج ماده ۴ قانون مدیریت بحران کشور)
سیاست های کلی پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیر مترقبه
راوریان توجه به توانبخشی را در تمامی فازهای مدیریت بحران گریزناپذیر دانست و نقش گروههای بازتوانی را در مدیریت شرایط پس از وقوع سوانح طبیعی تشریح کرد. ایشان در ادامه، اهداف بازتوانی جسمی پس از سوانح طبیعی و رویکردهای عمومی درمان را شرح داد. این پژوهشگر حوزه بازتوانی برای روشنتر شدن اهمیت توانبخشی زودهنگام، کارایی آن را در صدمات ناشی از شکستگی توضح داد و بر خطرناک بودن شیوع عفونت در شرایط بحران تأکید کرد. وی اظهار داشت برای جلوگیری از تزاید بحرانها باید به آموزش و حمایت کامل از افراد تا بهبود کامل توجه کرد. راوریان در پایان بحث تأکید کرد که قوانینی در مرحله پاسخ حاکم است که بر بازیابی جسمی متمرکز میشود. بدین معنا که نخستین مواجهه امدادگران با افراد آسیبدیده بر جراحات فیزیکی و شیوههای صحیح امدادرسانی معطوف است.
زهرا عباسی دولتآبادی استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، سخنرانی خود را با تعریف سلامت و ابعاد گوناگون آن آغاز کرد و رویکرد نسبت به مسئله سلامت را پاشنه آشیل در بازتوانی قلمداد کرد. وی در ادامه تاکید کرد که شرایط توانبخشی شرایطی همهجانبه است و شامل طیفی از رشتههای تخصصی و کمکهای مختلف به جامعه آسیبدیده است. ایشان سپس به تعریف بیماری و ارائه طبقهبندی انواع بیماریهایی که پس از بحران با آن مواجه میشویم پرداخت و خاطرنشان کرد بیماری شرایطی است که روی عملکرد نرمال فرد تاثیر میگذارد و فرد بالغ یا کودک را از کارکرد عادی بازمیدارد. ایشان بیماریها را به چهار دسته جسمی، فیزیولوژی، روانی و اجتماعی تقسیم کرد که این تقسیمبندی در مواجهه برنامهریزان حوزه سلامت در سوانح کاربردی است.
عباسی اظهار داشت مهمترین دلایل بروز و ظهور بیماریها میتواند تغذیه ناسالم، اختلالات فیزیولوژیکی، ژنتیکی، عوامل بیماریزا و تروماهایی مانند حوادث و سوانح طبیعی باشد. همچنین ایشان مواجهه کلینیکال با بیماریها را به دو نوع حاد و مزمن تقسیم کرد و عنوان کرد که هر لحظه احتمال بیمار شدن برای هرکدام از ما به یکی از طرق فوق وجود دارد. در بخش دیگری از بحث، عباسی به بیان یکی از دغدغههای زبانشناختی در بیان بیماریهای موسوم به مادرزادی اشاره کرد و با توجه به آستیگمای واژه مادرزادی، واژه سرشتی را به جای آن پیشنهاد کرد و تاکید کرد علاوه بر توجه به بیماریهای سرشتی در توانبخشی پس از سوانح، بیماریهای اکتسابی که واگیردار و غیرواگیردار هستند نیز باید محل توجه سیاستگذاران حوزه سلامت باشند. در نهایت ایشان مطرح کرد که دید جامع و کلنگر باید در ارتباط با بیماریها پس از سوانح مطرح باشد؛ به این صورت که همزمان به جسم و روان فرد آسیبدیده توجه شود؛ همانگونه که بیماری های روانتنی میتوانند بدون هیچ مشکل جسمی به وجود بیایند.
ایشان افزود بیماریهای مزمن قبل از سانحه میتوانند در زمان وقوع سانحه تشدید شده و شرایط بدتری بیافرینند. ایشان در ادامه تاکید کرد که بازتوانی زودهنگام باید از همان زمانی که فرد به بیمارستان وارد میشود انجام شود، همچنین خاطرنشان کرد حلقه مفقوده ما در بحث بازتوانی سلامت لزوما قوانین بازتوانی نیست، بلکه این حلقه اجرای قوانین و نظارت بر اجرای آنهاست، همانگونه که در تجربه بازتوانی زلزله ۱۳۹۶ کرمانشاه، بازتوانی بعد از جراحی، نحوه انتقال مصدومین و نگهداری و اسکان آنها در چادر و تامین امکاناتی از قبیل سرویس بهداشتی و حمام و تخت مخصوص ایشان مغفول مانده بود. ایشان سپس، از اهمیت توجه به گروههای با نیازهای خاص مانند زنان، کودکان و افراد دارای معلولیت و گروههای آسیبدیده اجتماعی همچون مصرفکنندگان مواد مخدر در بازتوانی پس از سوانح صحبت کرد و خاطرنشان کرد بازتوانی صرفا وسایل کمک توانبخشی نیست، بلکه مهارت سنجش و ارتباط با جامعه آسیبدیده است که افراد آسیبدیده بتوانند در نهایت استقلال بیشتر و عملکرد بهتری داشته باشند. این علم روز به روز ابعاد پیچیدهتر و متنوعتری را شامل میشود. به طور مثال مواجهه با بیماریهای روانی پس از سوانح قابل چشمپوشی نیستند و لازم است در جریان توانبخشی به مراقبتهای ویژه و داروهای خاص خود دسترسی پیدا کنند تا به خودشان و دیگران آسیب نزنند و بار حادثه را چند برابر نکنند. در پایان، عباسی به لزوم جدیتر گرفتن بحث فالوآپ بیماران و آسیبدیدگان پس از سوانح اشاره نمود که به این وسیله بتوان هم وضعیت بیمار را در ماهها و سالهای آتی پس از سوانح بررسی کرد و بر طبق آن الگوی مراقبت از بیماران را ارتقا داد.
انتهای پیام/
