چرا آسیبهای اسکلتی–عضلانی در محل کار شایع هستند؟
تصور کنید کارمندی را که هر روز پشت میز مینشیند و ساعتها بدون وقفه تایپ میکند و یا کارگری که مجبور است بارهای سنگین را جابهجا کند و یا افرادی که فعالیتهای کاری سخت و فرسایشی دارند. پس از مدتی این افراد ممکن است با درد کمر، گردن یا زانو مواجه شوند. چنین مشکلاتی نه تنها در ایران، بلکه در سراسر دنیا بسیار رایج است. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۶۰ درصد شاغلان در طول عمر کاری خود دچار نوعی آسیب اسکلتی–عضلانی میشوند.
دلایل اصلی این مشکلات در محیط کار شامل:
- نشستن یا ایستادن طولانی در وضعیت نامناسب
- حرکات تکراری (مانند تایپ کردن یا استفاده مداوم از ابزار)
- بلند کردن اجسام سنگین بدون رعایت اصول ارگونومی
- استرس شغلی و تأثیر آن بر تنش عضلانی
این عوامل در نهایت باعث کاهش بهرهوری، افزایش غیبت کاری و هزینههای بالای درمان میشوند.
نقش فیزیوتراپی در پیشگیری و بهبود مشکلات شغلی
فیزیوتراپی یکی از موثرترین راهکارها برای پیشگیری و درمان آسیبهای شغلی است. برخلاف تصور عمومی که فیزیوتراپی را فقط برای درمان بعد از آسیب میدانند، این علم میتواند قبل از بروز مشکلات هم به کمک کارکنان بیاید.
ارزیابی وضعیت بدنی کارکنان
یک فیزیوتراپیست میتواند با معاینه ساده، وضعیت ستون فقرات، طرز نشستن و حرکت کارکنان را بررسی کند. همین ارزیابیهای اولیه جلوی بسیاری از مشکلات جدی آینده را میگیرد.
آموزش اصول ارگونومی
فیزیوتراپیستها به کارکنان میآموزند چگونه صندلی و میز خود را تنظیم کنند، چطور اجسام را بهدرستی بلند کنند و چگونه از حرکات مضر پرهیز کنند.
تمرینات توانبخشی اختصاصی برای هر شغل
فیزیوتراپی بر اساس نیاز هر گروه شغلی متفاوت است. برای رانندگان تمرینات کششی کمر و گردن اهمیت دارد، برای کارمندان اداری حرکات شانه و برای کارگران صنعتی تمرینات قدرتی و اصلاحی طراحی میشود.
تمرینات ساده فیزیوتراپی که در محل کار انجام میشوند
حتی در محیط کار هم میتوان تمریناتی ساده انجام داد که از بروز درد و خستگی جلوگیری کنند. برای مثال:
- کشش گردن: نشستن روی صندلی و خم کردن آرام سر به طرفین.
- کشش شانه: بالا بردن شانهها و رها کردن آنها چند بار پشت سر هم.
- کشش کمر: ایستادن و خم شدن به عقب برای باز کردن عضلات.
علاوه بر این، فیزیوتراپی تنها به گردن و کمر محدود نمیشود. مشکلاتی مانند ضعف یا درد در ناحیه لگن نیز در بین شاغلینی که مدت طولانی مینشینند یا کارهای سنگین انجام میدهند رایج است. در این موارد، فیزیوتراپی کف لگن میتواند به تقویت عضلات لگنی، بهبود کنترل عضلات و کاهش درد کمک کند.
برگشت ایمن به کار پس از آسیبهای شغلی
وقتی یک کارگر یا کارمند دچار آسیب میشود، بازگشت سریع و ایمن او به کار اهمیت زیادی دارد. فیزیوتراپیستها در این مسیر نقش کلیدی دارند. بهعنوان مثال، فردی که دچار پارگی جزئی رباط یا کمردرد حاد شده است، با کمک تمرینات تدریجی و کنترلشده میتواند به مرور توان خود را بازیابد و بدون ترس از عود آسیب، به کار بازگردد.
فیزیوتراپی علاوه بر درمان، به کارکنان آموزش میدهد چگونه حرکات شغلی خود را ایمنتر انجام دهند تا از تکرار آسیب جلوگیری شود. این همکاری میان تیمهای HSE و فیزیوتراپیستها میتواند به یک رویکرد جامع برای سلامت کارکنان تبدیل شود.
پوشش بیمه در فیزیوتراپی و مزایای آن برای شاغلان
یکی از دغدغههای اصلی کارکنان در استفاده از خدمات درمانی، هزینههای بالای آن است. خوشبختانه بسیاری از بیمههای پایه و تکمیلی در ایران بخشی از هزینههای فیزیوتراپی را پوشش میدهند. بهویژه بیمه تأمین اجتماعی که جلسات متعددی از فیزیوتراپی را در شرایط خاص تقبل میکند.
این پوشش بیمهای نهتنها شامل درمانهای رایج مانند مشکلات کمر، گردن و زانو است، بلکه در بسیاری از موارد خدمات تخصصیتر مثل فیزیوتراپی کف لگن را نیز در بر میگیرد. این موضوع باعث میشود کارکنان بدون نگرانی مالی، درمان خود را کامل کنند و بهبود سریعتری داشته باشند.
از سوی دیگر، سازمانها با عقد قراردادهای شرکتی با بیمهها میتوانند هزینههای درمانی کارکنان خود را کاهش دهند و رضایت بیشتری در محیط کار ایجاد کنند. مراکزی معتبر همچون مرکز فیزیوتراپی سبلان شرق تهران پوششهای بیمهای متنوعی همچون فیزیوتراپی با بیمه تامین اجتماعی، بیمه خدمات درمانی (سلامت)، بیمه آسیا، بیمه پاسارگاد، بیمه پارسیان، بیمه کوثر، بیمه بانک ملی، بیمه ما و انواع بیمههای پایه و تکمیلی را پوشش میدهند.
مزایای مالی و عملی فیزیوتراپی برای سازمانها
سرمایهگذاری در سلامت کارکنان از طریق فیزیوتراپی فقط یک هزینه نیست، بلکه نوعی سرمایهگذاری بلندمدت محسوب میشود. برخی از مهمترین مزایای آن:
- کاهش غیبت کارکنان: وقتی درد و مشکلات جسمی کمتر شوند، حضور و بهرهوری افزایش مییابد.
- افزایش راندمان کاری: کارکنان سالم با تمرکز بیشتری وظایف خود را انجام میدهند.
- کاهش هزینههای درمانی بلندمدت: پیشگیری از مشکلات شدیدتر مانند جراحی یا بستری شدن.
مطالعات نشان دادهاند سازمانهایی که برنامههای سلامت و پیشگیری برای کارکنان اجرا میکنند، در بلندمدت هزینههای کمتری نسبت به شرکتهایی دارند که به این موضوع بیتوجهاند.
توصیههایی برای ادغام فیزیوتراپی در برنامههای HSE سازمان
برای اینکه فیزیوتراپی بخشی از فرهنگ سلامت سازمانی شود، میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
- همکاری با کلینیکهای معتبر فیزیوتراپی: سازمانها میتوانند قراردادهای همکاری با مراکز فیزیوتراپی ببندند.
- برگزاری کارگاههای آموزشی: آموزش حرکات کششی و اصول ارگونومی به کارکنان.
- پایش سلامت اسکلتی–عضلانی: بررسی دورهای وضعیت کارکنان توسط متخصصان.
این اقدامات علاوه بر ارتقای سلامت کارکنان، پیام روشنی به آنها میدهد که سازمان برای رفاه و سلامتیشان ارزش قائل است.
پرسشهای متداول درباره فیزیوتراپی شغلی
چه زمانی باید به فیزیوتراپیست مراجعه کنم؟
هر زمان که دچار دردهای مداوم در ناحیه گردن، کمر، شانه یا لگن شدید یا حرکات روزانه برایتان دشوار شد.
آیا بیمه همه جلسات فیزیوتراپی را پوشش میدهد؟
بسته به نوع بیمه و شرایط آسیب متفاوت است، اما اکثر بیمههای پایه و تکمیلی بخش مهمی از جلسات را تقبل میکنند.
چند جلسه فیزیوتراپی برای بهبود کافی است؟
تعداد جلسات بسته به شدت آسیب متفاوت است، اما معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ جلسه نیاز است.
آیا تمرینات فیزیوتراپی در محل کار قابل انجاماند؟
بله، بسیاری از تمرینات ساده طراحی شدهاند تا در محیط کار نیز انجام شوند و نیاز به تجهیزات خاصی ندارند.
جمعبندی
فیزیوتراپی فقط برای درمان آسیبهای جدی نیست، بلکه ابزاری ارزشمند برای پیشگیری و ارتقای سلامت کارکنان محسوب میشود. از تمرینات ساده در محل کار گرفته تا درمانهای تخصصی مانند فیزیوتراپی کف لگن، همگی میتوانند نقش مؤثری در بهبود کیفیت زندگی شاغلان داشته باشند.
از طرفی، پوشش بیمهای این خدمات باعث میشود کارکنان با خیال راحت درمان خود را ادامه دهند و سازمانها نیز از مزایای آن در کاهش غیبت و افزایش بهرهوری بهرهمند شوند. ادغام فیزیوتراپی در برنامههای HSE سازمانها، گامی مهم به سوی محیطهای کاری سالمتر و پربازدهتر است. از جمله مراکز معتبر فیزیوتراپی در تهران، مرکز فیزیوتراپی سبلان شرق است که با تجهیزات مدرن و تیمی مجرب خدمات توانبخشی و درمانی متنوعی ارائه میدهد و بسیاری از مراجعان و بیماران از پوششهای متنوع بیمهای آن بهرهمند میشوند.
