نشست تخصصی«عوامل موثر بر فرونشست زمین» در روز چهارشنبه ۹ خردادماه توسط پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی با حضور بیش از پانصد علاقهمند به مباحث مدیریت بحران، به صورت حضوری و برخط در سالن جلسات پژوهشکده سوانح طبیعی برگزار شد.
پنجاهوششمین نشست از سلسله نشستهای تخصصی در حوزه مدیریت بحران با موضوع «عوامل موثر بر فرونشست زمین در ایران» در روز چهارشنبه ۹ خردادماه توسط پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی برگزار گردید.
این نشست با سخنرانی دکتر محمدجواد بلورچی متخصص و فعال در حوزه مخاطرات زمینشناختی، دکتر معصومه آمیغپی رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخلسنجی راداری سازمان نقشهبرداری کشور، دکتر امیر شمشکی معاون مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمینشناسی سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور و دکتر علی بیتاللهی رئیس بخش زلزلهشناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی برگزار گردید.
محمدجواد بلورچی متخصص و فعال در حوزه مخاطرات زمینشناختی، به بازبینی سوابق فرونشست در ۲۰ سال گذشته پرداخت. ایشان ذکر نمود برای اولین بار در سال ۱۳۸۳ و از طریق ترازیابی بنچ مارکهای موجود در سطح کشور گستردگی فرونشست زمین توجه جامعه علمی را به خود جلب کرد و اولین نقشه فرونشست زمین در سال ۱۳۸۴ به دست آمد.بلورچی به پدیدههای مرتبط با فرونشست از قبیل نفوذ آبشور به آبخوانها، خشک شدن دریاچهها و توسعه گردوغبار بهعنوان پدیدههای پیامد فرونشست اشاره کرد و در این زمینه، به ذکر مثال در خصوص دریاچه ارومیه و وجود بالغبر ۶۰ هزار چاه مجاز و غیرمجاز در پیرامون آن که منجر به افت سطح آب زیرزمینی و خشک شدن دریاچه شده است، پرداخت.
متخصص و فعال در حوزه مخاطرات زمینشناختی در مورد تغذیه مصنوعی آبخوانها هم اشاراتی داشت و تأکید نمود اگر بدون مطالعه انجام شود میتواند منجر به نتایج نامطلوب گردد.در ادامه ایشان به ذکر راهکارهای پیشنهادی در خصوص آبخوانداری پرداخت که مهمترین آنها شامل کاهش سهم منابع آبهای زیرزمینی در مجموعه منابع آب از طریق استحصال منابع آبهای سطحی (داخلی و مرزی) و افزایش سهم آن در مجموعه منابع آب، استفاده گسترده تر از پسابها و آبهای غیرمتعارف (شور و لبشور) بهعنوان منابع جدید آب برای مصارف، تغذیه مصنوعی با استفاده از آب سیلاب، مازاد آب شبکههای آبیاری سدها و بندها و مناطق زه گرفته، احیا قنات بهعنوان هوشمندانهترین روش بهرهگیری مسالمتآمیز از آب زیرزمینی و همچنین حمایت از اجرای الگو کشت مناسب و طرح آمایش سرزمین با هدف تنظیم نوع و میزان کشت بر اساس توان آبی منطقه و در نهایت مدیریت مخازن سدها با در نظر گرفتن ویژگیهای آبزمین شناختی زمینهای پاییندست میباشد.
بیشتر بخوانید
🎥 ویدئو/ بررسی چالشها و راهکارهای فرونشست زمین
۲۵۰ پهنه کشور دچار فرونشست زمین است
تجربه ژاپن در زمینه به صفر رساندن فرونشست با اقدامات مهندسی/کل ایران درگیر مخاطره فروریزش
معصومه آمیغپی رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری سازمان نقشهبرداری کشور در ابتدای سخنان خود به نقشه فرونشست جهانی اشاره و بیان داشت که فرونشست زمین یک پدیده جهانی است که در این میان ایران دارای رتبه پنجم از نظر کمآبی میباشد.رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری سازمان نقشهبرداری کشور آمارهایی از میزان و نرخ فرونشست در کشور مطرح و با ارائه نقشهای پهنه کشور ایران را بر اساس آمار وزارت نیرو به چهار محدوده آبی آزاد، فاقد پتانسیل، ممنوعه و ممنوعه بحرانی تقسیمبندی و اظهار نمود که ۹۰ درصد دشتهای ممنوعه و ۶۰ درصد از دشتهای آزاد کشور دچار فرونشست شدهاند. ایشان از پیامدهای فرونشست به شور شدن آبهای زیرزمینی، از بین رفتن تخلخل خاک و عدم جذب آب و متعاقباً رخداد سیلابها، آسیب دیدن خطوط حملونقل و خطوط انتقال برق، آب و غیره اشاره و تهدید امنیت غذایی را بهعنوان مخاطرهآمیزترین پیامد پدیده فرونشست معرفی کرد.آمیغپی افزود: ۲۵۴ منطقه فرونشست در کشور شناسایی شده است که ۲۵ درصد آن دارای نرخ فرونشست بیش از ۱۰ سانتیمتر در سال، استانهای گلستان، قزوین، البرز، خراسان رضوی دارای نرخ فرونشست بیش از ۲۰ سانتیمتر در سال و استان کرمان با نرخ فرونشست بیش از ۳۰ سانتیمتر بالاترین نرخ فرونشست را دارد.ایشان چرخه مواجهه با پدیده فرونشست را شامل:
۱- پایش، تعیین نرخ و پهنه فرونشست و اطلاعرسانی
۲- علتیابی و ارائه راهکارهای اجرایی
۳- پیشگیری و اصلاح فرایندها
دانست و بیان داشت که مرحله پایش انجام شده است و در این راستا با تهیه اطلسهای فرونشست استانی و اطلس فرونشست در کلانشهرها به استانها در رابطه با پهنههای فرونشست اطلاعرسانی شده است.
امیر شمشکی معاون مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمینشناسی سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور به عوامل مؤثر در شکلگیری فرونشست اشاره کرد و اهم آنها را برداشت نفت و گاز، معدنکاری، کارست و برداشت بیرویه آب زیرزمینی (کشاورزی) عنوان کرد. وی افزود: اولین یافتههای ملی فرونشست به دهه ۸۰ بر میگردد که در طی آن استان کرمان و خراسان رضوی بیشترین مقدار فرونشست را داشتند.شمشکی فرونشست را در نتیجه برداشت یک سیال زیرزمینی عنوان کرد. علاوه بر برداشت بیرویه آب زیرزمینی تراکمپذیری رسوبات را عامل مهم دیگری دانست که در ایجاد و گسترش فرونشست تأثیرگذار هستند.ایشان بیان داشت بیشترین میزان خسارات ناشی از فرونشست در حاشیه دشتها اتفاق میافتد و در قسمت میانی دشتها به دلیل یکنواخت بودن نشستها سازهها کمترین آسیب را میبینند.وی در پایان آمارهایی از فرونشست کشور ارائه کرد که طبق این آمارها وسعت پهنههای فرونشست کشور در سال ۱۴۰۰ نشان میدهد که بیشترین وسعت به ترتیب متعلق به استان کرمان، استان اصفهان و استان خراسان رضوی است و در بین استانهای دارای فرونشست کشور، یزد و کرمانشاه کمترین مقدار فرونشست را دارند.
علی بیتاللهی رئیس بخش زلزلهشناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی آمارهایی از نرخ فرونشست در مناطق مختلف کشور ارائه و عنوان نمود نرخ فرونشست با رشد جمعیت رابطه مستقیم دارد. ایشان اشاره داشت که در ۱۴ استان نرخ فرونشست به بیش از ۱۰ سانتیمتر در سال رسیده است و جمعیت و شهرهای زیادی در خطر هستند که در این میان زیرساختهای شهری، خطوط انتقال نیرو، خطوط ریلی و جادهای، بافتهای باارزش شهری و آثار باستانی و غیره تحتتأثیر و در معرض آسیب قرار میگیرند.رئیس بخش زلزلهشناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به تعریف فرونشست و عوامل اصلی مؤثر بر آن پرداخت و ذکر نمود پس از کاهش فشار حفرهای، میزان تراکمپذیری خاک و ضخامت خاک مهمترین عوامل مؤثر بر فرونشست هستند. ایشان تأکید داشت گرادیان فرونشست و فرونشست تجمعی با توجه به اینکه نشستهای نامتقارن اثرات نامطلوبتری را در سازههای شهری، زیرساختها و مراکز جمعیتی ایجاد میکند مهمتر از نرخ فرونشست است. درنهایت ایشان به دلایل ایجاد گرادیان فرونشست پرداخت و پیشنهاد داد که برای ساختوساز در مناطق دارای فرونشست باید دستورالعملها و آییننامههای مربوطه تدوین شود.
انتهای پیام/
