سانحه سقوط بالگرد در ورزقان
سانحه سقوط بالگرد ورزقان اشاره به سقوط بالگرد بل ۲۱۲ حامل آیتالله سید ابراهیم رئیسی رئیسجمهور وقت جمهوری اسلامی ایران است که در زمان طی مسیر خود از سد خداآفرین تا تبریز در ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ در نزدیکی روستای اوزی ورزقان در شمال استان آذربایجان شرقی رخ داد.
در این سانحه سید ابراهیم رئیسی رئیسجمهور وقت، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه وقت، مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی، سید محمدعلی آل هاشم امام جمعه تبریز و نماینده ولی فقیه وقت تبریز، سید مهدی موسوی رئیس یگان حفاظت رئیسجمهور و سه خلبان بالگرد با نامهای سید طاهر مصطفوی، محسن دریانوش و بهروز قدیمی شهید شدند.
آیتالله رئیسی برای افتتاح سد خداآفرین و سد قیز قلعهسی (قلعه دختر) به استان آذربایجان شرقی سفر کرده بود که در مسیر بازگشت، بالگرد حامل او دچار سانحه شد.
عملیات امداد و نجات بهدلیل زمینهای جنگلی انبوه و شرایط نامساعد جوی مانند باران و مه شدید با مشکلاتی مواجه بود. در عملیات جستوجو از پهپادها، تیمهای امداد و نجات، سگهای زندهیاب و برنامه کوپرنیک کمک گرفته شد. در نهایت پس از گذشت ۱۵ ساعت از اعلام بیخبری از موقعیت بالگرد، لاشهٔ آن به همراه پیکرهای سرنشینان در صبح ۳۱ اردیبهشت پیدا شد.
پیش از حادثه
آیتالله رئیسی که صبح ۳۰ اردیبهشت برای افتتاح سد قیز قلعهسی به نقطه مرزی جمهوری آذربایجان و ایران رفته بود، این سد را بههمراه الهام علیاف، رئیسجمهور آذربایجان افتتاح کرد. این سد، سومین پروژه مشترک ایران و آذربایجان بر روی رودخانه ارس است. روز پیش از حادثه، سازمان هواشناسی ایران برای وضع آبوهوای این منطقه هشدار نارنجی باران و مه صادر کرده بود.
آخرین تصویر از بالگرد حامل رئیس جمهور
شرح حادثه
پس از افتتاح سد قیز قلعهسی و خداآفرین، سید ابراهیم رئیسی، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، محمدعلی آل هاشم امام جمعه تبریز و مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی به همراه فرمانده یگان حفاظت رئیسجمهور در حوالی ساعت ۱۳ با بالگرد به مقصد تبریز به راه افتادند. این بالگرد جزء کاروانی متشکل از سه بالگرد بود که دو فروند از آنها که حامل مهرداد بذرپاش وزیر راه و علیاکبر محرابیان وزیر نیرو بودند که به تبریز رسیدند ولی بالگرد حامل رئیسی در فاصلهٔ ۲ کیلومتری جنوبغرب یکی از روستاهای ورزقان سقوط کرد. محل سقوط در منطقهٔ جنگلی دیزمار شناسایی شد که در شمال ورزقان واقع در استان آذربایجان شرقی قرار دارد.
صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران یک هفته بعد از سقوط بالگرد، گزارشی پخش کرد و در آن به جزئیات این سقوط پرداخت. بر مبنای این گزارش، سه بالگرد در ساعت ۱۳:۱۰ نقطهٔ مرزی را ترک میکنند. سپس در حوالی ساعت ۱۴، با تودهٔ ابری روبهرو شدند و خلبان بالگرد آیتالله ابراهیم رئیسی و همراهان «فرمان ارتفاع گرفتن» میدهد. دو بالگرد دیگر از تودهٔ ابر عبور کردند. در همین لحظه ارتباط با بالگرد آیتالله رئیسی قطع میشود و تلاشها برای برقراری تماس بینتیجه ماند.
امداد و نجات
۴۰ تیم واکنش سریع و پهپادهایی به محدوده سقوط اعزام شدهاند اما عملیات امداد و نجات بهدلیل شرایط نامساعد جوی با مشکل مواجه شد و خبری از سلامت این افراد در دسترس نبود. تصاویر ماهوارهای مؤسسه پلنت (به انگلیسی: Planet) از محل احتمالی سانحه بالگرد حامل آیتالله رئیسی نشان میداد که شرایط آبوهوایی به شدت نامساعد بوده و مه و ابر منطقه را احاطه کرده است.
سخنگوی دولت علی بهادری جهرمی حدود ساعت ۲۰ اعلام کرد هنوز «هیچ خبر جدیدی» نیست. تا آن زمان به گزارش ایرنا، ۴۰ تیم امداد و جستوجوی تخصصی هلال احمر به همراه ۱۵ تیم از آذربایجان شرقی و استانهای همجوار در حال جستوجو بودند. راضیه عالیشوندی، رئیس اتاق عملیات هلال احمر گفت: «چهار تیم به مختصاتی که سازمان هوا و فضا از محل وقوع حادثه داده است، نزدیک شدهاند اما بهدلیل وضعیت آب و هوا و مسیر به سختی کارشان پیش میرود.»
سرانجام پس از گذشت حدود ۱۵ ساعت از سانحه حوالی ساعت ۵:۳۰ بامداد ۳۱ اردیبهشت عملیات جستجو برای یافتن بالگرد با پیدا شدن لاشه آن در حالی که تمامی سرنشینان شهید شده بودند به پایان رسید.
انتقال پیکر جانباختگان
بر اساس اعلام برخی از منابع پهپاد بیرقدار آکینجی مختصات سقوط هلیکوپتر را یافته و به ایران گزارش داده است. فرایند عملیات جستجوی پهپاد بیرقدار آکینجی توسط رسانههای ترکیه به صورت زنده پخش شد. بنا به اعلام منابع داخلی مختصاتی که ترکیه به امدادگران ایرانی برای شناسایی محل سقوط بالگرد داد، درست نبود و در نهایت حوالی ساعت ۵ صبح با تجهیزات و نیروهای ایرانی مختصات دقیق و شهدا پیدا شدند و اجساد شهدا به تبریز منتقل شد.
درخواست کمک از کشورهای خارجی
ترکیه و روسیه
در پی این حادثه ایران از ترکیه و روسیه درخواست کمک کرد. در همین رابطه ترکیه اقدام به فرستادن پهپاد بیرقدار آکینجی و یک فروند بالگرد از نوع کوگار با قابلیت دید در شب به ایران کرد. همچنین ترکیه اعلام کرد ۳۲ پرسنل جستجو و نجات کوهنورد و ۶ وسیله نقلیه از مدیریت استانی وان و ارزروم برای رسیدن به منطقه مورد نظر فرستاده شدند. همچنین در پی بروز این سانحه پوتین با سفیر ایران در روسیه دیدار داشته و پس از آن دفتر ریاست جمهوری روسیه از آمادهسازی بالگرد و ۶۰ امدادگر برای جستجوی هلیکوپتر رئیسجمهور ایران خبر داد.
اتحادیه اروپا
یانتس لنارچیچ، کمیسر اتحادیه اروپا در امور بشردوستانه و مدیریت بحران اعلام کرد: «با توجه به حادثه بالگرد حامل رئیسجمهور و وزیر خارجه ایران و بنا به درخواست تهران به کمک، ما در حال فعال کردن خدمات نقشهبرداری واکنش سریع ماهوارهای کوپرنیک (به انگلیسی: Copernicus EMS) اتحادیه اروپا هستیم.»
بیشتر بخوانید
سقوط هلیکوپتر رییس جمهور، آیتالله ابراهیم رییسی (۱۴۰۳)
🎥ویدئو/ عزا عزاست امروز روز عزاست، امروز کارگر ایرانی صاحب عزاست امروز
مشارکت بیش از ۲۳۰۰ امدادگر برای پوشش امدادی مراسم تشییع پیکر شهید رئیس جمهور و همراهانش
شهدای این حادثه
در این سانحه، ۸ تن شهید شدند که اسامی آنها به شرح زیر است:
- سید ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور
- سید محمدعلی آل هاشم، نماینده ولیفقیه و امام جمعه تبریز
- مالک رحمتی، استاندار آذربایجان شرقی
- حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه
- سرتیپ دوم پاسدار سید مهدی موسوی، فرمانده یگان حفاظت رئیسجمهور
- سرهنگ سید طاهر مصطفوی، خلبان
- سرهنگ محسن دریانوش، کمک خلبان
- سرگرد بهروز قدیمی، مهندس پرواز
تشکیل پرونده قضایی
در ۲۲ خرداد ۱۴۰۳ سخنگوی قوه قضاییه دربارهٔ حادثه سقوط بالگرد آیتالله ابراهیم رییسی و همراهان گفت: بلافاصله بعد از وقوع حادثه گروهی از سوی سازمان قضایی نیروهای مسلح مأموریت پیدا کرد تا موضوع را پیگیری کند و پروندهای در این خصوص تشکیل شد. او ادامه داد: ضابطان در حال جمعآوری ادله و گزارشات نهایی هستند و به محض تکمیل تحقیقات و ارائه به دستگاه قضایی موضوع پرونده با تمام ابعاد پیگیری و در وقت تعیین شده، اطلاعرسانی لازم صورت خواهد گرفت.
شرح حادثه سقوط بالگرد از زبان رئیسدفتر رئیسجمهور
غلامحسین اسماعیلی رئیسدفتر رئیسجمهور: ما صبح روز یکشنبه ۳۰ اردیبهشتماه ساعت ۶ صبح از تهران عازم تبریز شدیم و ساعت ۷.۱۰ صبح در تبریز بر زمین نشستیم و در هوای صاف به محل ماموریتها رفتیم.
رئیسدفتر رئیسجمهور درباره حادثه بالکرد حامل آیتالله رئیسی توضیحاتی ارائه کرد.
غلامحسین اسماعیلی رئیسدفتر رئیسجمهور که در آخرین سفر آیتالله شهید رئیسی به آذربایجان شرقی حضور داشت، طی سخنانی درباره این سفر استانی و حادثه بالگرد حامل رئیسجمهور گفت: ما صبح روز یکشنبه ۳۰ اردیبهشتماه ساعت ۶ صبح از تهران عازم تبریز شدیم و ساعت ۷.۱۰ صبح در تبریز بر زمین نشستیم و در هوای صاف به محل ماموریتها رفتیم.
وی افزود: ابتدا از پروژهی مرزی و مسیر حمل و نقل بینالمللی در آقبند بازدید کردیم. بالگردهای در محل ماموریت فرود آمدند و حدود ساعت ۹ صبح مجدداً از آقبند به منطقه خداآفرین و پاییندست سد قیز قلعه سی در هوای بسیار خوب حرکت کردیم و بالگردها فرود آمدند.
رئیسدفتر رئیسجمهور عنوان کرد: برنامهی مشترک ما و جمهوری آذربایجان برای افتتاح سد انجام شد و یک ملاقات دیپلماتیک که بیش از یکساعته با همتای آذربایجانی داشتیم انجام و نماز ظهر اقامه شد و عدهای از مردم روستا خواستههایی داشتند که در نمازخانه حضور یافتند و آخرین دیدار مردمی آقای رئیسجمهور با ساکنان منطقه انجام شد و در هوای کاملا خوب و مطلوب سوار بر بالگردها عازم تبریز برای ادامه برنامهها شدیم.
اسماعیلی گفت: حرکت ما بعد از نماز ظهر از سد قیز قلعهسی بعد از دیدار مردمی حدود ساعت ۱۳ عصر بود که بالگردها از پاییندست سد قیز قلعهسی به سمت تبریز حرکت کردند و هوا صاف و کاملاً شفاف و روشن بود و پدیده جوی خاصی را نداشتیم.
وی افزود: بعد از نیم ساعت طی مسیر، در منطقه مجاور معدن مس سونگون قبل از اینکه به این منطقه برسیم، در درهی مجاور آن منطقه که این خط سیر انتخاب شده بود، یک لکهی ابر مانند سفرهای که در بیابان پهن کنند وجود داشت و در مسیر بالگردی ما خبری از مه نبود و ممکن است در پاییندست و گودی دره مه بود ولی هوا باز و شفاف بود و لکه ابری در منطقهی محدود روی دره قرار داشت.
رئیسدفتر رئیسجمهور اظهار داشت: از نظر ارتفاع پروازی بهگونهای بود که ارتفاع بالگردها مواجه با این ابرها بود و قدری هم پایینتر از ابرها بودیم. شهید کاپیتان مصطفوی که خلبان بالگرد حامل آقای رئیسی و فرمانده مجموعه بالگردی همراه ما بود، بنا به آنچه بعداً خلبان پرواز ما اعلام کرد، گفت ارتفاع بگیریم و بالای ابرها برویم و از بالا ادامه مسیر دهیم.
اسماعیلی گفت: بالگردها به بالای ابرها آمدند و ما در بالگرد شماره سه بودیم و در وسط بالگرد حامل رئیسجمهور و بالگرد جلویی هم بالگرد دیگری بود.
وی ادامه داد: بعد از ۳۰ ثانیه که به بالای ابر آمدیم، خلبان متوجه شد که بالگرد اصلی همراه ما نیست و آن را ندیدیم. آمدن ابر معمولی بود و بعضا در پروازهای هواپیمایی وقتی به ابر میرسیم لرزشهایی وجود دارد و میگویند که طبیعی است. کاملاً عادی به مسیر ادامه میدادیم و ابر هم تمام شد.
رئیسدفتر رئیسجمهور در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه هواشناسی گزارشی مبنی بر باد و یا طوفان و ابر داده بود؟ گفت: نه، هیچ گزارشی نبود. ابر تمام شد و در هوایی قرار گرفتیم که ابر نبود و زیر پای ما خطالراس قلههای بعد از ابرها رو دیدیم و مجاورش هم معدن مس سونگون بود.
اسماعیلی اظهار داشت: چون پرواز نیامد، خلبان ما دور زد و به سمت عقب برگشت و من از کمک خلبان پرسیدم که گفت یک بالگرد نیامده و احتمال میدهیم که فرود اضطراری داشته و هرچه صدا میزنیم ارتباط رادیوییمان هم قطع است و پاسخ نمیدهد و گفت یک دقیقه و سیثانیهی قبل با ما ارتباط داشت و در ادامه گفت که باید به بالای ابرها برویم که این کار را انجام دادیم. کمتر از یک دقیقه ابرها تمام شد.
وی بیان کرد: خلبان چند دور بر روی منطقه زد و بالای ابرها هم آمد ولی زیرپا دیده نمیشد و امکان اینکه زیر ابر بیایند هم نبود و دید نداشتند و منطقه را دور زدند و هرچه خواستند تماس رادیویی بگیرند نشد و در محوطه معدن سونگون فرود آمدیم و پیگیر ماجرا شدیم.
سکوت یک دقیقهای شورای امنیت به احترام شهید رئیسی و همراهانش
در جریان نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد، اعضای این شورا به احترام شهادت آیتالله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران و همراهان ایشان در سانحه هوایی یک دقیقه سکوت کردند.
پیشتر نیز اعضای کنفرانس بین المللی امنیت هستهای به احترام شهدای ایرانی سکوت کردند.
همچنین رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در کنفرانس بین المللی امنیت هستهای که روز دوشنبه ۳۱ اردیبشهت ماه در وین برگزار شد، شهادت رئیس جمهور ایران و همراهان ایشان در سانحه هوایی را تسلیت گفت.
وی گفت: درگذشت ابراهیم رئیسی رئیس جمهور، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه و سایر اعضای هیئت را تسلیت عرض میکنم.
آیتالله سید ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور کشورمان روز ۳۰ اردیبهشت در سانحه سقوط بالگرد در منطقه ورزقان آذربایجان شرقی به شهادت رسید.
همچنین آیتالله سید محمدعلی آلهاشم امام جمعه تبریز، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان، مالک رحمتی استاندار تبریز، سردار سید مهدی موسوی رئیس یگان حفاظت رئیسجمهور، سرهنگ خلبان سید طاهر مصطفوی، سرهنگ خلبان محسن دریانوش، سرگرد فنی بهروز قدیمی و یکی از محافظان آیت الله رئیسی جزو شهدای این سانحه هستند.
گزارش نهایی هیئت عالی بررسی ابعاد و علل وقوع سانحه بالگرد حامل رئیسجمهور شهید و همراهان
در این گزارش، که نتیجه تلاش شبانه روزی هیأتی متشکل از کارشناسان خبره و متخصص لشکری و کشوری است، ابعاد فنی، مهندسی، الکترونیکی و شرایط ناوبری بالگرد سانحه دیده مورد بررسی دقیق و کارشناسی قرار گرفت و بررسیها، این نتایج را درپی داشت :
- همه اسناد و مدارک مربوط به تعمیر و نگهداری بالگرد ـ از زمان خریداری و بکارگیری تا قبل از زمان وقوع سانحه ، شامل تعمیرات اساسی ، تعویض قطعات اصلی و مهم ـ ، بررسی شد که تمام اقدامات برابر استانداردهای تعریف شده صورت گرفته است.
- اسناد و مدارک مربوط به تعمیرات ۴ سال اخیرِ بالگرد ، نیز مورد بررسی کارشناسی و بازبینی قرار گرفت و هیچ گونه مشکلی در روند اقدامات صورت گرفته مشاهده نشد.
- گزارش اسناد و مکاتباتِ انجام مأموریت ـ از زمان درخواست بالگرد از سوی دفتر ریاست جمهوری ، واگذاری بالگرد ، تعریف نحوه انجام مأموریت و اعزامِ بالگرد از تهران به تبریز ، استقرار در فرودگاه تبریز، سوختگیری، مراقبت از بالگردها ، نحوه شروع و ادامه مأموریت پرواز مقامات به محل های تعیین شده دریافت شد ، که با دستورالعمل ها، ابلاغیه ها و آییننامهها، ضوابط، مقررات و استانداردهای لازم انطباق داشته است.
- نقشههای پروازی از تبریز به پُلِ آغبند ، سد “قیز قَلعهسی” و از آنجا ، به سمت پالایشگاه تبریز هم ، مورد بررسی کارشناسی دقیق قرارگرفت و مشخص شد ، که بالگرد ، در مسیر پیشبینیشده حرکت کرده و از این مسیر خارج نشده است.
- رایانه دستیِ همراهِ خلبانِ بالگرد (از نوع آی ـ پد) به دست کارشناسان متخصص و خبره احیاء شد ، و که نشان دهنده صحت اطلاعات مسیر پروازیِ بالگرد ، از شروع پرواز از تبریز به مقصد سد قیزقلعهسی و از آن نقطه ، به هنگام برگشت ، تا زمانِ وقوعِ سانحه ، منطبق با “مسیرِ از قبل تعیین شده” بوده است.
- قطعات و سامانههای باقیمانده از بالگرد ( یعنی موتورها، سامانههای انتقال قدرت و سوخترسان، تجهیزات الکترونیکی، الکترو اَو یونیکی) ، به دست کارشناسان و متخصصان سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع آزمایش شد و هیچ عیوبِ موثر در سقوطِ بالگرد، وجود نداشته است.
- گزارشهای سازمان هواشناسی ( یعنی هوای حاضر ، پیشبینی و اخطارهای وضعیت های جوی ناپایدار) از روز قبل و همچنین روزِ حادثه، بررسی کارشناسی شد که با شرایط بوجود آمده در روز سانحه انطباق داشته است.
- اطلاعات سامانهِ ضبط صدای داخل کابین (CVR) و ضبط اطلاعات پروازی در سامانه FDR بالگردِ همراهِ دستهِ پروازی (میل۱۷۱) پس از پیادهسازی ، بررسی شد ، که در این سامانه هم ، هیچ پیام و اعلامِ وضعیت اضطراری ، از سوی خلبان بالگرد، اعلام نشده است.
- بنابر گزارشِ بررسی کمیته فنی پزشکی قانونی ؛ در نتایجِ آزمایشاتِ سمشناسی و آسیب شناسی روی پیکرِ مطهر شهدا ، هیچ مورد مشکوکی ، اعلام نشده است.
- قطعات و سامانه های بالگرد ، بررسیِ کارشناسی شد ، و علائمی مبنی بر خرابکاری در قطعات و سامانهها ، وجود نداشته است.
- احتمال هدف قرار گرفتن بالگرد با سامانه های آفندی و پدافندی ، جنگ الکترونیک و ایجاد میدان مغناطیسی و لیزر بررسیِ کارشناسی و تخصصی شد که هر گونه دخالت موارد یاد شده در بروز سانحه منتفی اعلام میشود.
در جمع بندی این گزارش، آمده است:
با عنایت به موارد ۱۱ گانه و بررسیهای دقیقِ کارشناسی و تخصصی و آزمایشهای متعدد و نتایجِ آن، نظر نهایی هیئت عالی کارشناسی ستاد کل نیروهای مسلح، این است که:
علت اصلی سقوط بالگرد، “شرایطِ پیچیده اقلیمی و جوّیِ منطقه، در فصل بهار”، در بوجود آمدن ناگهانیِ “تودهِ غلیظِ مِهِ متراکمِ و بالارونده”، به سمت ارتفاع و برخورد بالگرد، با کوه تشخیص داده شد.
انتهای پیام/
