روز جهانی کار کودکان Child Labour Day یا روز جهانی مبارزه با کار کودکان World Day Against Child Labour یک رویداد سالانه است که طی آن کشورها و سازمان‌های بین‌المللی برای مقابله با کار کودکان گرد هم می‌آیند و جدا از گسترش آگاهی و فعالیت‌های مهندسی‌شده در آن به جست‌وجوی راهکارهایی برای ریشه‌کن کردن کار کودکان از اساس می‌پردازند، زیرا بیش از نیمی از این کودکان در معرض انواع بدتری از فعالیت‌ها هم‌چون قاچاق انسان قرار دارند که بسیار خطرناک و غیرقانونی است.

کار کودک همواره یکی از موضوعات مورد بحث در سازمان ملل و سایر نهادهای بین‌المللی بوده است و تلاش‌های جدی برای جلوگیری از آن صورت گرفته است، اما هنوز حدود ۱۶۰ میلیون کودک درگیر کار کودکان هستند و جهان همچنان به تلاش‌های بیشتری برای ریشه‌کنی آن نیاز دارد. رسیدگی به وضعیت ناراحت‌کننده کودکان کار در سراسر جهان، نیاز به تلاشی هماهنگ برای پایان دادن به همه اشکال کار کودکان دارد.

کار کودکان چیست؟

کار کودکان به استثمار کودکان به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه اطلاق می‌شود که به دلیل شرایط بد اقتصادی، آن‌ها را از دوران کودکی و دسترسی به آموزش و آسایش محروم می‌کند. کار کودکان در طول تاریخ به اشکال مختلف وجود داشته است و شواهد ثبت‌شده نشان می‌دهد کودکانی از ابتدای انقلاب صنعتی وجود داشته‌اند که حتی روزانه ۱۲ ساعت کار می‌کردند.

قابل‌توجه اینکه کودکانی که در کسب‌وکار به خانواده خود کمک می‌کنند و در عین به‌دست آوردن درآمد برای خود از کودکی کردن و حق تحصیل محروم نیستند، در دسته کودکان کار محسوب نمی‌شوند؛ این عمل بسیار تشویق می‌شود زیرا کودک را برای آینده اقتصادی روشن‌تر آماده می‌کند و به تقویت هوش مالی آن‌ها کمک می‌کند، اما کودکانی که به دلیل شرایط اقتصادی خانواده از دوران کودکی محروم و مجبور به کار می‌شوند تا بتوانند در درآمد خانواده سهیم باشند، در زمره کودکان کار قرار دارند.

امروزه ۱۶۰ میلیون کودک کار در سراسر جهان وجود دارد که این تعداد تنها طی چهار سال گذشته، ۸.۴ میلیون نفر افزایش داشته است. بیشترین درصد کودکان درگیر کار (۷۰ درصد) در بخش کشاورزی مشغول کار هستند. طبق آمار سازمان ملل متحد، بزرگترین عامل کار کودکان فقر و بیکاری است.

 

حامیان سلامت و ایمنی نیروی کار

 

آفریقا به‌طور کلی در سراسر جهان، به‌طور مداوم در جایگاه اول کار کودکان قرار دارد و از هر پنج کودک یکی درگیر کار کودک است. تقریباً ۷۲.۱ میلیون کودک آفریقایی به‌عنوان کودک کار مشغول هستند که ۳۱.۵ میلیون از آن‌ها در شرایط خطرناک کار می‌کنند. دومین آمار مربوط به کمربند آسیا-اقیانوسیه است که ۷ درصد از کل کودکان قربانی کار کودکان هستند. هند پیشتاز کار کودکان در جنوب آسیا است و بیشترین تعداد کودکان درگیر در کار را دارد که از پنج میلیون نفر فراتر رفته است.

تاریخچه روز جهانی مبارزه با کار کودکان

کشورهای غربی در دوران صنعتی شدن برای حمایت از اقتصاد به‌سرعت در حال رشد به نیروی کار بیشتر نیاز داشتند. رکود اقتصادی در دوران انقلاب صنعتی به شدت بر شرایطی که کار کردن مرد خانه برای سیر کردن شکم خانواده و برآورده کردن نیازهای آن‌ها کافی بود، تأثیر گذاشت و زنان و کودکان نیز مجبور شدند برای کار راهی کارخانه‌ها شوند تا پول کافی برای بقا و امرار معاش خانواده به‌دست آورند. استثمار کودکان به‌عنوان منبع نیروی کار ارزان، از آن زمان رایج و غالب شد.

کمیسیون سلطنتی در سال ۱۸۳۱ توصیه کرد که کودکان بین ۱۱ تا ۱۸ سال باید ۱۲ ساعت در روز کار کنند و کودکان ۹ تا ۱۱ سال باید حداکثر ۹ ساعت کار در روز کنند. در سال ۱۹۱۰ تنها در ایالات متحده بیش از دو میلیون کودک به‌طور فعال در مشاغل مختلف برای حمایت از اقتصاد مشغول به کار هستند.

سال ۲۰۰۲ سازمان بین‌المللی کار دوازدهم ژوئن را روز جهانی مبارزه با کار کودکان را به‌منظور گسترش آگاهی و فعالیت‌هایی برای دستیابی به این هدف معرفی کرد. این سازمان در سال ۱۹۱۹ به‌عنوان بخشی از معاهده ورسای تأسیس شد که به جنگ جهانی اول پایان داد و بر این اصل استوار است که صلح پایدار تنها از طریق عدالت اجتماعی حاصل می‌شود.

سازمان یادشده جامعه جهانی را ترغیب کرده است که اقدامات فوری و مؤثری برای لغو و ممنوعیت کار کودکان به هر شکل ممکن انجام دهد و زمان دستیابی به هدف حذف کار کودکان را سال ۲۰۲۵ تعیین کرده است و روز جهانی مبارزه با کار کودکان را راهی برای ارائه بستری برای دولت‌ها، سازمان‌های جامعه مدنی و افراد برای رسیدگی به موضوع کار کودکان به‌صورت جامع و هماهنگ، همچنین شناسایی و ارزیابی راه‌حل‌های بالقوه برای این امر می‌داند.

کودکان کار

کودکان کار به گروهی از کودکان گفته می‌شود که به کار در بیرون از خانه اشتغال دارند. این نوع فعالیت طیف وسیعی از فعالیت‌ها از جمله انواع کار واقعی و کاذب، کارگری غیر حرفه‌ای، گدایی، واکس زدن، فروش کالاهای کم ارزش، و غیره را شامل می‌شود. کودکان کار به چند دسته تقسیم می‌شوند. دسته‌ای از آنها در خیابان‌ها کار می‌کنند و آخر شب‌ها به خانه بازمی‌گردند و احتمالاً به مدرسه می‌روند و لزوماً در دام بزه نمی‌افتند. گروهی دیگر از رفتن به مدرسه و تجربهٔ دوران کودکی بی‌بهره هستند و ارتباط‌شان با خانواده در شرف قطع شدن است و سلامت روحی و جسمی آن‌ها را تهدید می‌شود و زمینهٔ بزهکاری برای این دسته فراهم‌تر است. گروهی دیگر به مدرسه نمی‌روند و همراه خانوادهٔ خود در خیابان‌ها زندگی می‌کنند. گروه دیگر هم از اساس بی‌خانواده هستند و در خیابان رشد می‌کنند و ناگزیر تن به کار می‌دهند.

کودکان کار براساس دو فاکتور به صورت رسمی در کشورهای مختلف تعریف می‌گردند: نوع کار و حداقل سن مناسب برای آن کار. عموماً به کودکی یک کودک کار گفته می‌شود که مشغول به فعالیتی باشد که برای سلامت فیزیکی، روانی، اجتماعی، اخلاقی و شخصیتی کودک مضر باشد، و با تحصیل کودک تداخل پیدا کند. سن مناسب برای هر شغل و کاری بر اساس آثار آن کار بر سلامت و رشد کودک تعیین می‌گردد. بر این اساس، قرارداد شماره ۱۳۸ سازمان بین‌المللی کار برای مشاغل مختلف یک حداقل سن را تعیین کرده که اگر کودکی که سنش پایین‌تر از این سن است مشغول به فعالیت در آن شغل باشد، آن کودک یک کودک کار در نظر گرفته می‌شود. این سنین عبارتند از: ۱۸ سال برای مشاغل پر خطر (مشاغلی که سلامت جسمی، روانی یا اخلاقی کودک را به خطر می‌اندازند)، ۱۳–۱۵ سال برای مشاغل سبک (مشاغلی که سلامت و امنیت کودک را تهدید نمی‌کنند و کودک را از تحصیل بازنمی‌دارند)، البته سن ۱۲–۱۴ سال ممکن است که تحت شرایط خاصی در کشوهای فقیر پذیرفتنی باشد. بر اساس تعریف دیگری که توسط برنامه اطلاعات آماری و نظارت بر کودک کار در سازمان بین‌المللی کار ارائه شده‌است، فردی کودک کار نامیده می‌شود که مشغول به یک فعالیت اقتصادی باشد، و سنش کمتر از ۱۲ سال باشد و یک ساعت در هفته یا بیشتر کار کند، یا سنش ۱۴ سال یا کمتر باشد و حداقل ۱۴ ساعت در هفته کار کند، یا سنش ۱۴ سال یا کمتر باشد و حداقل یک ساعت در هفته در یکی از مشاغل پر خطر مشغول به کار باشد، یا سنش ۱۷ سال یا کمتر باشد و در مشاغل «بدترین شکل‌های کار کودکان» مشغول به کار باشد.

کار کودکان بسیار معمول است و می‌تواند شامل کار در کارخانه، معدن، روسپی‌گری، کشاورزی، کمک در کسب و کار والدین، داشتن کسب و کار شخصی (مانند فروش غذا) یا کارهای نامتعارف باشد. ناپذیرفتنی‌ترین شکل‌های کار کودکان استفاده نظامی از کودکان و تن‌فروشی کودکان است. موارد کم‌تر جنجالی و معمولاً قانونی (با بعضی محدودیت‌ها) شامل کار کشاورزی در ایام تعطیلی مدرسه (کار فصلی)، کسب و کار خارج از ساعات مدرسه و همچنین بازیگری یا آوازخوانی کودکان می‌باشد.

کار کودک در درجات مختلف در طول تاریخ وجود داشت اما با آغاز سوادآموزی همگانی و تغییراتی که در شرایط کار طی صنعتی شدن به وجود آمد و ظهور مفاهیم حقوق کارگر و حقوق کودکان مورد نقد و بحث عمومی قرار گرفت. کار کودکان همچنان در جاهایی که سن ترک مدرسه پایین است شیوع دارد.

بر اساس آمار سازمان جهانی کار (ILO)، سالانه ۲۵۰ میلیون کودک ۵ تا ۱۴ ساله در جهان محروم از کودکی می‌شوند. طبق این آمار ۱۲۰ میلیون نفر از آن‌ها وارد بازار کار شده و مشغول به کار تمام‌وقت هستند. ۶۱ درصد این کودکان در آسیا، ۳۲ درصد در آفریقا و ۷ درصد در آمریکای لاتین زندگی می‌کنند. قاچاق انسان از راه‌های عمده وارد کردن این کودکان به بازار است. به جز کارگری برده‌وار، روسپی‌گری و فروش اعضای بدن کودکان، از دیگر سرنوشت‌های کودکان قاچاق است.

کار کودک نزد بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی فعالیتی استثماری تلقی می‌شود.

تاریخ روز جهانی مبارزه با کار کودکان ۱۴۰۳

روز جهانی کار کودکان هر سال دوازدهم ژوئن مصادف با بیست‌وسوم خرداد ۱۴۰۳ گرامی داشته می‌شود. این روز از سال ۲۰۰۲ معرفی شد که سازمان بین‌المللی کار (ILO) آن را برای شکل‌گیری تلاشی جهانی در راستای افزایش آگاهی در مورد کار کودکان و لزوم کوشش برای جلوگیری از آن تعیین کرد.

شعار روز جهانی مبارزه با کار کودکان ۲۰۲۴

شعار روز جهانی کار کودکان ۲۰۲۴ «بیایید به تعهدات خود عمل کنیم: به کار کودکان پایان دهیم» تعیین شده است. سازمان بین‌المللی کار متعهد به ارتقای شرایط کار ایمن و سالم برای همه کودکان به‌ویژه آن‌هایی است که با خطر کار کودکان مواجه هستند و با دولت‌ها، کارفرمایان، جامعه مدنی و سایرین برای توسعه و اجرای سیاست‌ها و برنامه‌هایی همکاری می‌کند که از گذار به کار ایمن و سالم برای کودکان حمایت می‌کنند.

انتهای پیام/