درباره روز جهانی سالمندان

روز جهانی سالمندان در اول اکتبر (مصادف با ۹ مهر ماه در سال های عادی و ۱۰ مهر ماه در سال های کبیسه ) هر سال گرامی داشته می‌شود.

در ۱۴ دسامبر ۱۹۹۰، مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز ۱ اکتبر به عنوان روز جهانی سالمندان در قطعنامه شماره ۴۵/۱۰۶ ثبت کرد.

این روز مشابه روز ملی مادربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها در ایالات متحده و کانادا و همچنین دومین جشنواره نهم در چین و احترام به روز پیر در ژاپن است. این آگاه‌سازی با تمرکز سازمان‌های پیری و برنامه سازمان ملل متحد در زمینه پیری و سالمندی است.

همه انسانها در هر جایی از جهان که باشند٬ حق زندگی طولانی همراه با سلامتی جسمی و روانی را دارند. در حال حاضر٬ مردم در سراسر جهان طولانی تر زندگی می کنند. امروزه بیشتر مردم جهان می توانند انتظار داشته باشند که تا دهه شصت زندگی خود و بعد از آن زندگی کنند. هم اکنون همه کشورهای جهان افزایش و رشد تعداد سالمندان را تجربه می کنند. تا سال ۲۰۳۰  از هر ۶ نفر در جهان، یک نفر با سن بالاتر از ۶۰ سال خواهد بود.

افزایش تعداد افراد سالمند در جهان٬ با سرعت زیاد رخ می دهد و در دهه های آینده، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، سرعت بیشتری خواهد گرفت. در سال ۲۰۱۹  تعداد افراد با سن بیشتر از ۶۰ سال در جهان٬ یک میلیارد نفر بود و این تعداد  تا سال ۲۰۳۰  به  ۱.۴  میلیارد نفر و تا سال ۲۰۵۰  به بیش از ۲ میلیارد نفر می رسد. همچنین پیش بینی می شود تعداد افراد با سن بیشتر از ۸۰ سال در جهان بین سال های ۲۰۲۰ تا ۲۰۵۰ سه برابر شود و به ۴۲۶ میلیون نفر برسد.

نکته جالب توجه اینجاست که در سال ۲۰۲۰  تعداد افراد با سن بالاتر از ۶۰  سال در جهان٬ از تعداد کودکان با سن کمتر از ۵ سال بیشتر بوده است و همچنین پیش بینی می شود که تا سال ۲۰۵۰ ٬ هشتاد درصد از سالمندان جهان در کشورهای با درآمد پایین و متوسط ​​زندگی خواهند کرد.

این تغییر جمعیتی مهم در سطح جهانی٬ مستلزم انطباق با نحوه ساختار جوامع در همه بخش ها همانند مراقبت های بهداشتی و اجتماعی، حمل و نقل، مسکن و شهرسازی است. تلاش برای سازگاری بیشتر جهان با افزایش سن، باید بخش ضروری و فوری سیاست گذاری های ما باشد.

در سطح بیولوژیکی، پیری ناشی از تأثیر تجمعی طیف گسترده ای از آسیب های مولکولی و سلولی در طول زمان است. این منجر به کاهش تدریجی ظرفیت جسمی و ذهنی، افزایش خطر ابتلا به بیماری و در نهایت مرگ می شود. این تغییرات فقط با سن افراد مرتبط هستند. فراتر از تغییرات بیولوژیکی، پیری اغلب با تغییرات دیگر زندگی مانند بازنشستگی، از کار افتادگی٬ تنهایی و مرگ دوستان و عزیزان همراه است.

بیماری های شایع در سنین بالاتر شامل کم شنوایی، آب مروارید و عیوب انکساری چشم، کمردرد و درد گردن و آرتروز مفاصل، بیماری مزمن داخلی همانند بیماری های قلبی٬ ریوی، دیابت٬ بدخیمی ها و همچنین افسردگی و زوال عقل است. با بالا رفتن سن٬ افراد بیشتر احتمال دارد چندین بیماری را همزمان تجربه کنند. همچنین سندرم های سالمندی شامل ضعف، بی اختیاری ادرار، افتادن، هذیان و زخم فشاری می شوند.

سالمندی هم چالش ها و هم فرصت ها را به همراه دارد. جوامعی که خود را با این تغییرات جمعیتی وفق می دهند و روی سالمندی سالم سرمایه گذاری می کنند، می توانند افراد را قادر سازند که هم زندگی طولانی تر و سالم تری داشته باشند و هم جوامع از سالمندان بهره مند شوند.

زندگی طولانی‌تر فرصت‌هایی را نه تنها برای افراد مسن و خانواده‌های آنها، بلکه برای کل جوامع به همراه دارد. سال‌های بیشتر عمر٬ فرصتی است برای فعالیت‌های جدید مانند تحصیلات بیشتر، شغل جدید یا رسیدن به یک علاقه قدیمی و نادیده ‌گرفته شده.

افراد مسن می توانند به طرق مختلف به خانواده و جوامع خود کمک می کنند. با این حال، میزان این فرصت ها و مشارکت ها به شدت به یک عامل بستگی دارد: سلامت.

اگر افراد بتوانند این سال‌های بیشتر زندگی خود را با سلامتی خوب تجربه کنند و در محیطی حمایت‌کننده زندگی کنند، توانایی آن‌ها برای انجام کارهایی که برایشان ارزش دارد تفاوت چندانی با افراد جوان‌تر نخواهد داشت. اگر این سالهای اضافه شده عمر همراه با کاهش ظرفیت جسمی و ذهنی باشد، پیامدهای آن برای افراد مسن و برای جامعه منفی تر خواهد بود.

اگرچه برخی از عوامل موثر در سلامت افراد مسن ژنتیکی است، اما بیشتر عوامل موثر در سلامتی٬ به رفتار ما و محیطی که در آن زندگی می کنیم مربوط می شود. حفظ رفتارهای سالم در طول زندگی، به ویژه خوردن یک رژیم غذایی متعادل، انجام فعالیت بدنی منظم و خودداری از مصرف دخانیات، همگی به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر، بهبود ظرفیت جسمی و ذهنی و تأخیر در وابستگی به دیگران٬ کمک می‌کنند.

محیط زندگی فیزیکی و اجتماعی افراد (از جمله کشور٬ شهر٬ خانه، محله، و اجتماعات آنها) و همچنین ویژگی های شخصی افراد (مانند جنسیت، قومیت، یا وضعیت اجتماعی- اقتصادی آنها) و همچنین شرایط و محیطی که افراد در دوران کودکی در آن زندگی می کنند٬ همگی تأثیرات بلند مدتی بر نحوه زندگی و سلامت دوران سالمندی افراد دارند.

محیط زندگی حمایت کننده٬ افراد را قادر می‌سازد تا با وجود از دست دادن ظرفیت جسمی و ذهنی، کارهایی را که برایشان مهم است انجام دهند. در دسترس بودن ساختمان ها و وسایل حمل و نقل عمومی ایمن و قابل دسترس، و مکان هایی که به راحتی می توان در اطراف آن قدم زد، نمونه هایی از محیط های حمایتی هستند.

نکته مهم دیگر این است که عملکرد و سلامت هیچ فرد سالمندی شبیه سالمند دیگر نیست. برخی از افراد ۸۰ ساله دارای توانایی های  فیزیکی و ذهنی مشابه بسیاری از افراد ۳۰ ساله هستند در حالی که افراد سالمند دیگر کاهش قابل توجهی در توانایی های خود را تجربه می کنند. برنامه های سالمندی سالم باید بتوانند به این طیف وسیع از توانایی ها و نیازهای سالمندان پاسخ دهند.

متاسفانه افراد مسن اغلب ضعیف یا وابسته و باری بر دوش جامعه فرض می شوند. جوامع و دولت ها باید به این نگرش‌ها و سایر نگرش‌های مربوط به سن توجه کنند. جهانی شدن، تحولات تکنولوژیکی (به عنوان مثال، در حمل و نقل و ارتباطات)، شهرنشینی و مهاجرت٬ به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر زندگی افراد مسن تأثیر می گذارند.

سازمان بهداشت جهانی از همه کشورها و سیاست گذاران می خواهد که برنامه های سالمندی سالم را اجرا و تقویت کنند. سالمندی سالم به معنای حفظ توانایی عملکردی افراد است. توانایی عملکردی با ظرفیت درونی یک فرد (یعنی ظرفیت‌های جسمی و ذهنی فرد)، محیطی که در آن زندگی می‌کند (به معنای وسیع و شامل محیط‌های فیزیکی، اجتماعی و سیاسی) و تعاملات بین آنها تعیین می‌شود.

اصول برنامه های سالمندی سالم عبارتند از :

• تغییر نحوه تفکر، احساس و عمل ما نسبت به سن و پیری
• تقویت توانایی های افراد مسن توسط جوامع
• ارائه مراقبت های بهداشتی – درمانی اولیه با محوریت افراد سالمند
• دسترسی به مراقبت های طولانی مدت برای افراد مسن

پلاک نصب شده در مادرید که روز جهانی سالمندان را گرامی داشته‌است.

• ۱۹۹۸ و ۲۰۰۰: به سوی جامعه‌ای برای همه سنین
• ۲۰۰۴: افراد مسن در یک جامعه بین نسلی
• ۲۰۰۵: پیری در هزاره جدید
• ۲۰۰۶: بهبود کیفیت زندگی برای افراد مسن: پیشبرد استراتژی‌های جهانی سازمان ملل
• ۲۰۰۷: پرداختن به چالش‌ها و فرصت‌های پیری
• ۲۰۰۸: حقوق افراد مسن
• ۲۰۰۹: تجلیل از دهمین سالگرد سال جهانی بین سالمندان: به سوی جامعه ای برای همه سنین
• ۲۰۱۰: افراد مسن و دستیابی به اهداف توسعه هزاره
• ۲۰۱۱: فرصتهای رو به رشد و چالش‌های سالمندی جهانی
• ۲۰۱۲: طول عمر: شکل‌دادن به آینده
• ۲۰۱۳: آینده ای که می‌خواهیم: آنچه افراد مسن می‌گویند
• ۲۰۱۴: ترک هیچ‌کس در پشت: ارتقاء جامعه برای همه
• ۲۰۱۵: پایداری و شمول سن در محیط شهری
• ۲۰۱۶: در برابر پنداریسم موضع بگیرید
• ۲۰۱۷: قدم به آینده: ضربه زدن به استعدادها، مشارکتها و مشارکت افراد مسن در جامعه
• ۲۰۱۸: جشن قهرمانان حقوق بشر قدیمی تر
• ۲۰۱۹: سفر به برابری سن

حامیان سلامت و ایمنی نیروی کار

دوران سالمندی

سالمندی دوره ای از زندگی است که از ۶۰ یا ۶۵ سالگی شروع می شود. در تعریف سالمندی نمی توان زمان خاصی را مشخص کرد، بلکه سالمندی را می توانیم با ویژگی های خاصی که فرد در زمانی از زندگی خود پیدا می کند بشناسیم.معمولا سالمندی با کاهش یا افت توانایی های جسمی، فکری، اجتماعی و… شناخته می شود. برخی از این تغییرات در جسم روی می دهد به عنوان مثال در سالمندی ۵۰درصد از سلول های قشر مخ تحلیل می رود، به خصوص نورون های عصبی که ارتباط مستقیمی با بینایی، شنوایی و اعصاب حرکتی دارند. این تحلیل در بخش هایی از مخ که مربوط به نظم بخشی اطلاعات، قضاوت و تفکر است کمتر اتفاق می افتد. به سبب این که قلب با نیروی کمتری پمپاژ می کند، بیماری های قلبی و عروقی نیز پیش می آید. ضعف دستگاه ایمنی هم باعث می شود سالمندان نسبت به جوانان زودتر بیمار شوند و دیرتر بهبود یابند.

از نظر اجتماعی هم سالمندان با تحولات زیادی در زندگی روبه رو می شوند. برخی از این رویدادها عبارت است از: بازنشستگی، یائسگی، سپرده شدن به خانه سالمندان به وسیله فرزندان، فوت همسر و… به هر حال مهم ترین مشکلات سالمندان که به نوعی برای اطرافیان هم مشکلاتی ایجاد می کند به خطر افتادن سلامتی و استقلال آن ها و احساس تنهایی و گاهی هم حس بی ارزشی در روابط با دیگران است.

انواع سالمندی

به نظر می رسد می توان از سه نوع سالمندی سخن گفت. یک نوع سالمندی را به عنوان «سالمندی طبیعی» می شناسیم. در این نوع از سالمندی شخص سالمند با تغییرات فکری و جسمی در حدی که از این دوره سنی انتظار می رود یعنی شامل اکثریت سالمندان می شود مواجه می شود. در نوع دیگر یعنی «سالمندی آرمانی» هدف های زندگی، آسایش، استقلال و پیگیری اهداف شغلی همچنان در زندگی سالمند وجود دارد به طوری که سرزندگی وی محفوظ است. بالاخره «سالمندی آسیب گونه»، سالمندی است که در آن بیماری های شدید و کاهش محسوس در عملکردهای سالمند مشاهده می شود. بنابراین باورهای ما درباره سالمندان همیشه قابل تعمیم به همه سالمندان نیست و نمی توان یک سری باورهای کلیشه ای درباره همه سالمندان داشت.

سالمندان، در روزگاری دیگر و در شرایط و آدابی متفاوت پرورش یافته اند و دل بسته سنت های خود هستند و بدین دلیل، نمی توانند بی مهری نسل جدید را به سنت های قدیم بپذیرند. جوانان نیز در محیط هایی نو و تحت تأثیر عوامل جدیدی رشد کرده اند. از این رو، باگرایش های تازه و نوجویی های گاه افراطی، با سنت ها به ستیز برمی خیزند. این سنت گرایی از یک سو و نوگرایی از سوی دیگر، بستر مناسبی برای پدید آمدن بحرانی در درون خانواده و اجتماع است.برای زدودن فاصله های میان دو نسل، هم جوانان و هم سالمندان، نیازمند نقد حکیمانه هستند. جوانان باید بدانند هر کهنه ای، بی ارزش و کم اهمیت نیست و هر تازه ای، مطلوب و مشروع و پذیرفتنی. کهن سالان نیز باید بپذیرند که هر کهنه ای، ارزشمند و مقبول و هر نویی، بی قدر و منفور نیست. با این همه، باید این ارزش در میان جامعه اسلامی ما نهادینه شود که با وجود هر اختلاف و تفاوت سلیقه، سالمندان از هر نو و تازه ای، گرامی تر، مهم تر و شایسته تر به احترامند.

احترام به سالمندان در فرهنگ اسلام

تکریم سالمندان و احترام ویژه آنان، از آموزه های روشن فرهنگ اسلامی است. قرآن مجید که دفتری گشوده از نور و هدایت است، در آیه۲۳ سوره اسراء می فرماید: «به پدر و مادر نیکی کنید. هرگاه یکی از آن دو، یا هر دو آنها نزد تو به سن پیری رسند، کمترین اهانتی به آنها روا مدار و بر آنها فریاد مزن و گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو.» پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز در سخنی گران قدر، والایی سالمندان را این گونه ترسیم می کند: «احترام به پیران امت من، گرامی داشت من است.» امام علی علیه السلام ، بزرگداشت سالمندان را زمینه ساز احترام خود انسان می داند و می فرماید: «به بزرگانتان احترام کنید تا کوچک ترها شما را محترم شمارند.» امام صادق علیه السلام نیز در این باره فرموده است: «پیران خویش را تکریم کنید».

مشکلات اقتصادی سالمندان

کمبود پول در میان سالمندانی که تنها منبع درآمدشان حقوق بازنشستگی است بسیار شایع است، آنها از ترس‌ گرانی و فساد غذاهای تازه مانند میوه و سبزی، از خرید آنها امتناع می‌کنند. و مشکلات مالی مراجعه به دکتر را برای درمان بیماری به تعویق می‌اندازند که خود باعث طول دورهٔ درمان می‌شود.

سالمندان و مشکلات تغذیه‌ای

در کشورهای پیشرفته، بیشتر مشکلات گوارشی با زیاد خوردن ارتباط دارد اما در سالمندان کم‌خوری خود یک مشکل است. بین بیماری‌های مزمنی که سالمندان از آن رنج می‌برند (سرطان، ناراحتی‌های قلبی، دیابت، پیوست و دردهای استخوانی) و ترکیبی از رژیم غذائی نامناسب و زندگی ناسالم، رابطهٔ مستقیم وجود دارد. شخص به نسبت پیر شدن به دلایل گوناگون مقدار خوراکش نیز کمتر می‌شود. برخی مشکل بلع دارند، برخی به علت داشتن درد مفاصل برای خرید و درست کردن غذا دچار مشکل هستند، عده‌ای به‌علت از دست دادن همسر و ناخوش بودن، اشتهای خود را از دست می‌دهند و بعضی نیز به دلیل ضعف مالی قدرت خرید ندارند.

تحرک بدنی در دوران سالمندی

در کنار تغذیهٔ مناسب، تحرک جسمانی برای تأمین یک زندگی سالم در هر سنی لازم است. با سوختن کالری در اثر ورزش وزن بدن کنترل می‌شود. ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، استحکام استخوان‌ها را بیشتر می‌کند. دانشمندان معتقدند که حرکت فیزیکی باعث عملکرد خوب ریه‌ها و قلب می‌شود، قدرت و انعطاف‌پذیری را زیاد کند و حس سلامتی را القاء کند. به‌خاطر بیاورید روزی را که اولین موی سپیدتان را دیدید، شاید روزگاری نه چندان دور بود به آخرین موی رنگینتان با حسرت خیره شوید. سالمندان را عزیز بداریم.

انتهای پیام/