تحلیل عاملی ریسک‌فاکتورهای اثرگذار بر آسیب‌های شغلی : یک مطالعه میدانی در پروژه‌های ساختمانی

سابقه و هدف: نیمی از حوادث شغلی در ایران مربوط به ساخت ‌و ساز می‌باشد؛ بنابراین، تحلیل عاملی ریسک‌فاکتورهای اثرگذار بر آسیب‌های شغلی در صنعت ساختمان می‌تواند منجر به درک و کاهش نرخ آسیب‌ها در این پروژه‌ها شود. در این راستا، مطالعه حاضر با هدف شناسایی ریسک‌فاکتورهای اثرگذار بر انواع آسیب در پروژه‌های ساختمانی براساس تحلیل عاملی انجام شد.

مواد و روش‌‌ها: مطالعه میدانی حاضر در ارتباط با ۶۵ پروژه ساختمانی فعال صورت گرفت. داده‌های مطالعه شامل ۵۵ حادثه آسیب‌زا بودند. واکاوی داده‌های مطالعه براساس تحلیل عاملی اکتشافی (EFA: Exploratory Factor Analysis) و تحلیل عاملی تأییدی (CFA: Confirmatory Factor Analysis) انجام شد. تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از نرم‌افزار تحلیلی SPSS 22 صورت گرفت.

یافته‌ها: بیشترین فراوانی نوع آسیب به‌ترتیب شامل: آسیب ستون فقرات (۴۱/۲درصد)، بریدگی (۳۲/۴ درصد)، نقص عضو (۱۷/۶ درصد) و زخم‌های چندگانه (۸/۸ درصد) بود. براساس تحلیل عاملی اکتشافی، ۲۶ متغیر نشانگر جمع‌آوری‌شده در شش گروه فاکتور پنهان شامل: فردی، شغلی، شرایط و اعمال ناایمن، نوع آسیب و نوع بروز آن طبقه‌بندی شدند. یافته‌های تحلیل عاملی تأییدی فاکتورهای پنهان گویای آن بودند که اغلب این فاکتورها ارتباط معنا‌داری با یکدیگر دارند (۰۵/۰>P). نیکویی برازش مدل نیز مناسب ارزیابی شد (۰/۰۶۳=RMSEA).

نتیجه‌گیری: یافته‌های مطالعه حاضر بیانگر آن بودند که بروز انواع آسیب در پروژه‌های ساختمانی می‌تواند ناشی از برهم‌کنش متغیرهای نشانگر و فاکتورهای مختلف ‌باشد. نتایج تحلیل عاملی نیز نشان دادند که میزان اثر هریک از متغیرها و فاکتورهای پنهان، متفاوت می‌باشد.