تأثیر طراحی خطوط مونتاژ بر اساس تکنیک‌های مهندسی بر بهره‌وری و فاکتورهای ارگونومی

زمینه و هدف:در صنایع مونتاژی دستی، مطالعه­ ی علمی، شناخت صحیح و دقیق فعالیت­ ها و زمان انجام آن­ها با عنایت بر سلامت، ایمنی و رفاه انسان می­تواند بهره­ وری را افزایش دهد. هر چند تأثیر مثبت مداخلات مهندسی بر بهره­ وری تولید مشهود است لیکن اثرگذاری آن بر بهره­ وری نیروی انسانی ناشناخته می­باشد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تأثیر طراحی خطوط مونتاژ دستی بر اساس تکنیک­ های مهندسی بر روی بهره ­وری و برخی فاکتورهای ارگونومیکی نظیر ناراحتی ­های اسکلتی – عضلانی، پوسچر کاری و میزان خستگی اپراتورهای خط مونتاژ است.

روش بررسی: این پژوهش در خط مونتاژ اجاق گاز توکار که سی مونتاژکار مرد در آن مشغول به کار بودند انجام شد. در این تحقیق، روش­های مطالعه ­ی کار (مطالعه روش: دیاگرام جریان و نمودار فرایند جریان؛ مطالعه حرکت-زمان: تکنیک MTM-1) به عنوان تکنیک ­های مهندسی و  پرسشنامه Body Map، روش ارزیابی پوسچر REBA و پرسشنامه چندبعدی خستگی MFI به عنوان ارزیابی­ های ارگونومیکی استفاده ­گردید. سپس بر اساس نتایج حاصل و صرفاً با تمرکز بر تکنیک­های مهندسی (مطالعه روش و زمان)، اصلاحاتی در جهت بهبود فرایند و عملیات مونتاژ پیاده­سازی شد و مجدداً متغیرهای کار و زمان و فاکتورهای ارگونومیکی بعد از ۱۲ هفته مورد ارزیابی قرار گرفتند تا اثربخشی طراحی مجدد بر بهره ­وری و فاکتورهای ارگونومیک مشخص گردد.

یافته ها: طراحی مجدد فرایند مونتاژ، منجر به کاهش ۸/۸ دقیقه­ ای زمان فعالیت­ ها و افزایش ۲۱٪ بهره­­­ وری گردید لیکن شیوع و شدت ناراحتی­ های اسکلتی – عضلانی در اکثر اندام­های بدن پس از طراحی مجدد فرایند افزایش یافت. هیچ تغییری در میزان خستگی کل و پوسچرهای کاری اپراتورها مشاهده نشد.

نتیجه گیری:اگرچه افزایش بهره ­وری از طریق کاربرد تکنیک­ های مهندسی طراحی خطوط مونتاژ امکان پذیر است لیکن اجرای چنین مداخلاتی ممکن است اپراتورها را در معرض ناراحتی­ های اسکلتی – عضلانی بیشتری قرار دهد. توصیه می­شود هنگام طراحی خطوط مونتاژ، علاوه بر تکنیک ­های مهندسی معمول، اصول طراحی ارگونومیک نیز مد نظر قرار داده شود.