ارزیابی اثرات کاربری اراضی در دشت گمیشان (با تکیه بر خصوصیات خاک)

فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست

دوره ۱۶ ، ویژه نامه شماره ۱ ، زمستان ۱۳۹۳

نویسندگان: آزیتا مهرانی ، برهان ریاضی ، سید اکبر جوادی ، خسرو شهیدی همدانی

چکیده:

زمینه : پدیده شوری در کشور ما به عنوان یک مشکل جدی مطرح می باشد و هر روز بر وسعت و اهمیت آن افزوده می شود . نظر به این که شرایط اقلیمی از نظر خشکی و کمبود نزولات آسمانی ، شوری خاک و بالا بودن سطح ایستابی آب ، تجدید حیات پوشش گیاهی را محدود می نماید.، منطقه مورد تحقیق که یکی از اکوسیستم های منحصر به فرد از جهت شوری منطقه ، بالا بودن سطح ایستابی آب و .می باشد،.. انتخاب گردید.این ناحیه در چند سال گذشته تحت فشار بیش از حد بهره برداری، قدرت تولید ش به شدت کاهش یافته و همین امر باعث تشدید فرسایش و از بین رفتن خاک منطقه شده است .

مواد و روش ها : به همین منظور برای بررسی نقش کاربری اراضی و اثرات آن بر خاک سطحی، دو ناحیه زراعی و مرتعی در نزدیکی ناحیه ای که ٢٠ سال تحت قرق بوده انتخاب گردید. برای اندازه گیری خصوصیات فیزیکی (بافت و ساختمان ) و شیمیایی( ازت ، pH ،EC  و ماده آلی) خاک ، نمونه هایی از هر سه منطقه برداشت گردید.روش نمونه برداری به صورت سیستماتیک تصادفی انتخاب شد. در هر منطقه ٣ ترانسکت به طول ١٠٠ متر انتخاب و در طول هر ترانسکت ٣ نمونه تصادفی تا عمق ١۵ سانتی متر با استفاده از بیل برداشته شد. برای اندازه گیری میزان نفوذ خاک در هر منطقه ( قرق ، مرتع و زراعت دیم ) سه نقطه به طور تصادفی انتخاب گردید. این عمل در سه تکرار و جمعا به تعداد نه آزمایش انجام گرفت .

نتایج : نتایج نشان داد که بهره برداری به صورت مرتع و زراعت دیم اثر معنی داری بر بافت خاک نداشت ،ولی فشردگی سطح خاک افزایش یافت . هم چنین بر ازت و ماده آلی خاک نیز اثر معنی داری مشاهده نگردید. کاربری به صورت زراعت دیم  EC خاک را به شدت افزایش داد، اما کاربری به صورت مرتع بر EC خاک اثر معنی داری نداشت . نتایج آزمون نفوذپذیری خاک نشان می دهد که به طور میانگین ، نفوذ پذیری خاک در ناحیه قرق حدود ١٠ برابر ناحیه مرتعی و ٩ برابر ناحیه زراعت دیم می باشد.

بحث و نتیجه گیری : با توجه به خطر بیابان زایی در منطقه ، بهره برداری به صورت هر نوع کاربری (زراعی و مرتعی) باید با دیده تردید نگریسته شود. با توجه به موفق بودن قرق تحقیقاتی و کاهش شوری و افزایش نفوذپذیری خاک، قرق باید به عنوان یکی از مهم ترین روش های اصلاحی مد نظر قرار گیرد. عملیات زراعت دیم ، باعث افزایش شوری و کاهش نفوذپذیری خاک می گردد هم چنین لازم است با توجه به بارش کم در منطقه ، اراضی دیم به مراتع دست کاشت تبدیل گردد.

واژه های کلیدی: کاربری اراضی ، خصوصیات خاک ، دیم کاری ، مرتع ، گمیشان

 << ادامه مطلب را در فایل پیوست مطالعه فرمایید >>  

لطفا برای دانلود مقاله ” ارزیابی اثرات کاربری اراضی در دشت گمیشان (با تکیه بر خصوصیات خاک) ” از لینک زیر استفاده نمایید.