مجری طرح انتقال آب دریای کاسپین (خزر) به فلات مرکزی به صراحت اعلام کرد که« اگر سازمان حفاظت محیطزیست با اجرای این طرح موافقت نکند این طرح را اجرا نمیکنیم»؛ اما رویکرد مسئولان سازمان حفاظت محیطزیست نشان داد که با اجرای این طرح مخالفتی ندارند.با وجود این، هنوز برخی از اعضای بدنه کارشناسی این سازمان همسو با جامعه دانشگاهی، کارشناسان و نخبگان منابع طبیعی، محیطزیست و حوزه آب با اجرای این طرح مخالفت میکنند.
مسئول بررسی آلودگیهای محیطزیست دریایی و زیستگاههای آبی مازندران درباره طرح انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی(سمنان)، اظهار کرد: مساحت جنگلهای باستانی مازندران که باقیمانده جنگلهای دوران سوم زمینشناسی است در چند دهه اخیر به نصف کاهشیافته و اکوسیستم البرز که ازجمله نقاط بینظیر و مهم تنوع زیستی دنیاست و بقای آن تضمینکننده حیات ساکنان داخلی فلات ایران است به مخاطره افتاده است. باوجود این وضعیت نگرانکننده قرار است طرح انتقال آب اجرا شود درحالیکه نمک باقیمانده از شیرین کردن میلیونها مترمکعب آب دریا در مبدأ میتواند مشکلات بسیاری را با خود به همراه بیاورد. زیرا اگر این حجم نمک به دریا بازگردد غلظت نمک را در آب منطقه بالا میبرد و اکوسیستم ساحل را تحتتأثیر قرار میدهد و اگر خارج از دریا تخلیه شود مشکلات دیگری را ایجاد میکند.
سینا معماری اضافه کرد: مسیری که خط انتقال آب از آن عبور میکند نیز میتواند مشکلاتی را در اکوسیستم مسیر ایجاد کند، نمکی که از فعالیت کارخانههای آبشیرینکن باقی میماند به طبیعت برمیگردد و حیات را تا شعاع چند کیلومتری تحت شعاع قرار میدهد و زندگی گیاهان و جانوران را با خطر مواجه میکند.
نادیده گرفتن خسارتهای اکولوژیکی
به گفته این کارشناس، براساس بررسی و طرح مطالعاتی ارائهشده به محیطزیست، پروژه شیرینسازی آب خزر و انتقال آن به سمنان حدود ۶هزار میلیارد تومان (و برآورد دقیقتر آن ۹ هزار میلیارد تومان) بودجه لازم دارد، البته در این محاسبه فقط هزینه اجرای پروژه درنظر گرفتهشده و خسارتهای اکولوژیکی درنظر گرفته نشده است.
سینامعماری تصریح کرد: خزر میان ۵ کشور ایران، روسیه، ترکمنستان، قزاقستان و جمهوری آذربایجان مشترک است و بعد از تقسیمبندی این دریا میان کشورهای تازه استقلالیافته شوروی سابق، سهم ایران از این دریاچه از ۵۰ درصد به ۱۱/۳ درصد کاهش یافت و البته بعد از تعیین رژیم حقوقی خزر توافق شد هرگونه بهرهبرداری و عملیاتی در این دریاچه با توافق همگانی انجام شود. بنابراین بهنظر میرسد که بهرهبرداری از آب خزر و انتقال آن به منطقهای دیگر با عکسالعمل کشورهایی که خود را در این دریاچه صاحب حق میدانند، همراه باشد.
وی در ادامه یادآور شد: هرچند عدهای معتقدند با توجه به اینکه خزر ۴۰۰هزار کیلومترمربع مساحت و ۳۰۰متر عمق میانگین دارد و طی سالهای آتی باید منتظر افزایش و پیشروی آب دریاچه باشیم به همین دلیل برداشت ایران میتواند کمکی به رفع این مشکل باشد؛ اما براساس فرمایشات مقاممعظم رهبری که در اسفندماه ۹۳خطاب به دستگاههای مختلف عنوان کردند: «همه برنامههای سازندگی از شهری و صحرایی و صنعتی و بقیه طرحها، حتما یک پیوست محیطزیستی باید داشته باشد؛ جاده میخواهید بکشید، مشخص باشد که تأثیرش در محیطزیست چیست؛ کارخانه میخواهد نصب بشود باید معلوم باشد که تأثیرش در محیطزیست چیست؛ بعضی از مسائل تجاری، بعضی از نقل و انتقالها و کارهای بازرگانی؛ اینها باید پیوست محیطزیست داشته باشد.» مسئولیت همه ما در قبال منابع طبیعی و محیطزیست صدچندان شده است.
این کارشناس ارشد محیطزیست و دانشجوی دکتری مدیریت و برنامهریزی افزود: درصورت اجرای این طرح، بر اثر نمکزدایی سالانه ۲۰۰میلیون مترمکعب از آبهای شور دریای خزر افزون بر ۲میلیارد و۶۰۰کیلوگرم نمک در کرانههای این دریای بسته بر جای خواهد ماند که کارشناسان و حتی طراحان این طرح به صراحت بر بیفایده بودن آن صحه گذاشته و قرار است برای خلاص شدن از آن، این حجم عظیم از نمک دوباره وارد زیستبوم دریا شود.
انتقال آب در کشورهای دیگر آخرین گزینه است
سینامعماری، مسئول بررسی آلودگیهای محیطزیست دریایی و زیستگاههای آبی مازندران با اعلام اینکه انتقال آب در اکثر کشورهای جهان بهعنوان آخرین گزینه برای تأمین منابع آب محسوب میشود، تأکید کرد: انتقال آب بین حوضهای انتقال فیزیکی آب از یک حوضه به حوضه دیگر است که در این جابهجایی یک حوضه آبخیز بهعنوان حوضه مبدأ آب را از دست میدهد و حوضه دیگر بهعنوان حوضه مقصد آب را بهدست میآورد. این طرحها براساس حجم انتقال آب به طبقات کوچک تا عظیم دستهبندی میشوند. این دستهبندی از حجم کمتر از یک میلیارد مترمکعب در سال و با خط انتقال کمتر از ۱۰۰کیلومتر بهعنوان طرح کوچک شروع میشود و تا حجم بیش از ۱۰میلیارد مترمکعب و با خط انتقال بیش از ۲۵۰۰کیلومتر بهعنوان طرحهای عظیم انتقال آب ادامه مییابد.(همشهری آنلاین)
