مطالعه غلظت و نوع الیاف آزبست با روش میکروسکوپی فاز کنتراست و الکترونی روبشی به منظور تعیین مواجهه شغلی در یک صنعت سیمان – آزبست

زمینه و هدف: آزبست بطور وسیعی در تولیدات صنعتی همچون ورق‌های سیمان ‌آزبستی، لوله‌های سیمان آزبستی، کلاچ و لنت ترمز، صفحات عایق الکتریکی و گرمایی ، کانال های تهویه و غیره کاربرد دارد. مواجهه گروه‌های مختلف شغلی و غیر شغلی با این ماده سرطان‌زا و ضرورت تعیین میزان مواجهه کارگران با آزبست در صنایعی که از این ماده استفاده می کنند باعث توسعه روش‌های متنوع مطالعه غلظت الیاف هوابرد آزبست شده است.

روش بررسی: در این مطالعه از فرایندهای مختلف یک کارخانه تولیدی ورق و لوله‌های سیمان ‌ آزبستی در تهران تعداد ۹۰۰ نمونه بر روی فیلتر غشایی مخلوط استر سلولزی جمع‌آوری شد. مراحل آماده سازی نمونه روی نیمی از هر فیلتر مطابق روش نایوش۷۴۰۰ انجام شد و جهت شمارش الیاف آزبست از میکروسکوپ فازکنتراست نوری استفاده گردید. نیمه دیگر فیلتر نیز جهت تعیین عناصر تشکیل دهنده الیاف موجود در هوای محیط کار با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی مورد استفاده قرار گرفت.

یافته ها: دامنه غلظت الیاف آزبست با استفاده از روش نایوش ۷۴۰۰، ۴۴/۰-۰۲/۰ به دست آمد. از مجموع ۹۰ نمونه تهیه شده ، ۵۰۰ درصد مقادیر بالاتر از حدود مواجهه شغلی را نشان دادند. آلوده‌ترین مکان در این صنعت سالن آسیاب ضایعات با میانگین غلظت الیاف ۰۵/۰±۳۷/۰بود و تمامی نمونه‌های این قسمت مقادیری بالاتر از حدود مجاز مواجهه شغلی را به خود اختصاص دادند. مطالعه نمونه‌ها به کمک میکروسکوپ الکترونی روبشی نیز نشان داد که نوع الیاف موجود در نمونه ها کریزوتایل می باشد.

نتیجه گیری: بالاتر بودن بیش از ۵۰ درصد نتایج شمارش الیاف آزبست از نمونه‌های جمع آوری شده در این صنعت نسبت به حدود تماس شغلی می تواند پیامد‌های ناگواری از جمله افزایش احتمال بروز بیماری‌های مرتبط با استنشاق الیاف آزبست را در آینده در پی داشته باشد. همچنین راهبرد‌های پیش‌گیرانه در مطالعات بهداشت حرفه‌ای ایجاب می‌کند که پس از گذشت ۵۰ سال از مصرف آزبست در صنایع ایران، متخصصین کشور بتوانند هم‌زمان به چند روش ساده و دقیق در ارزیابی الیاف آزبست دسترسی داشته باشند و از این رو باید در کنار روش نایوش ۷۴۰۰، توسعه سایر روش های میکروسکوپی از جمله میکروسکوپ الکترونی روبشی مورد توجه قرار گیرد.