رویکردی جهت بررسی تأثیر منابع زمین‌ زاد و انسان‌ زاد بر غلظت فلزات سنگین ، مطالعه موردی : آب‌خوان دشت زنجان

فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست

دوره ۱۹ ، ( ویژه نامه شماره ۴) ، بهار ۱۳۹۶

نویسندگان: محمود محمد رضاپور طبری ، مهدی ایل‌ بیگی

چکیده:

زمینه و هدف : رشد صنایع و افزایش تقاضا جهت تأمین نیازهای آبی و تخلیه غیراصولی پساب به آب خوان ، معضـلات عدیـده ای را بـرای دشت ها به وجود آورده است . از بین این عوامل آلاینده ، فلزات سنگین به دلیل کاربرد گسترده در صنعت و جوامع شهری، عامل شایع تـری محسوب میشوند. در این راستا دشت زنجان با توجه به تمرکز صنایع آلوده کننده از این امر مستثنی نبوده و نمونه های کیفی برداشت شده حاکی از وجود انواع مختلفی از فلزات سنگین میباشد. با هدف بررسی نقش عوامل طبیعی و مصنوعی در ایجاد این آلاینده ها، رویکردی بر مبنای مطالعات زمین شناسی، هیدرو ژئو شیمی، روابط بین کاتیون ها و آنیون ها و وضعیت پراکنش غلظت فلزات سنگین پیشنهاد گردید.

روش بررسی: با اعمال ساختار پیشنهادی بر داده های کیفی اندازه گیری شده در دو دوره تر و خشک ، ابتدا هر یک از عوامل مؤثر در بروز آلودگی مورد شناسایی قرار گرفت . سپس با تلفیق عوامل مؤثر در آلودگی، نقش فعالیت های انسان زاد و منابع زمین زاد تعیین گردید.

یافته ها: نتایج نشان میدهد که عمده آلودگی در نیمه شمالی دشت ناشی از منابع زمین زاد بوده و به صـورت طبیعـی در آب خـوان بـروز مینماید. در بخش مرکزی آب خوان نیز با توجه به تمرکز صنایع و وجود شهر زنجان ، فعالیت های انسان زاد به عنـوان منشـأ وجـود فلـزات سنگین مورد شناسایی قرار گرفت . در سایر بخش های دشت نیز هر دو عامل انسان زاد و زمین زاد در ایجاد آلودگی آب خوان نقش داشته اند.

بحث و نتیجه گیری: عمده منشأ آلودگی فلزت سنگین کروم ، مس ، آهن و سرب در آب خوان دشت زنجان به صـورت طبیعـی و زمـین زاد بوده و وجود عناصری هم چون روی، منگنز و کادمیوم عمدتا مرتبط با فعالیت های انسانی و صنایع پراکنده در سطح دشت میباشد. با توجه به شناسایی صورت گرفته میتوان برای آن بخش از دشت که آلودگی متأثر از فعالیت های انسان زاد میباشد، راهکارهـای مـدیریتی جهـت احیاء و کنترل آلاینده های ورودی به آب خوان ارایه نمود.

واژه های کلیدی: فلزات سنگین ، آب خوان ، منابع زمین زاد ، آلودگی ، دشت زنجان

 << ادامه مطلب را در فایل پیوست مطالعه فرمایید >>